Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Jul Variboba (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=303)
-- Kush ishte Jul Variboba. (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=9228)

Kush ishte Jul Variboba.

Jul Variboba
(1724-1788)






Jul Variboba - shkrimtari i parë shqiptar, që botoi një vepër thjesht letrare.
Arbëresh, lindi në katundin Mbuzat të Kozenca ( Kalabri - Itali).

Mësimet e para i mori në Kolegjin Shqiptar të San Benedetos Ulanos, të themeluar nga Klementi XII me 1735 për arsimimin e të rinjve shqiptare të Kalabrisë. Pas studimeve u kthye në vendlindje, u bë prift dhe u shqua për nje veprimtari te jashtezakonshme mësimore e fetare.
Kaloi nje jetë jo të qetë e të zakonshme. Studiues e krijues letrar. U trasferua në Romë, ku shkroi veprën "Gjella e Shen Merise se Virgjer"
të cilën e botoi me 1762. Vepra përmban dy poema të lidhura: "Gjella e Shen Merise" ( Jeta e Shën Mërisë) dhe "Gjella e Shen Bambinit"
(Jeta e Shën Bambinit), që nuk përbejnë me shumë së gjysmën e veprës. Këto dy poemë dallohen për një strukturë poetike të brendshme.

E para në fillim këndon e hymnizon virtytet e Shën Mërisë së Virgjër, pastaj me një rrjedhoje të natyrshme këndon jetën e saj që nga lindja e deri në frytnimin e shenjtë dhe lindja e Krishtit, gjithnjë duke u mbështetur në pikat kryesore të tregimit biblik për këtë figurë dhe episode konkrete të jetës popullore arbëreshe.

Në këtë vështrim Shën Mëria e Varibobës del si një virgjëreshë arbëreshe e vetëdije poetike, filozofike e lirike.Shën Mëria shfaqet e provohet në jetën e përditshme arbëreshe si grua e thjeshtë e nënë, kurse Shën Mëria shfaqet e provohet në jetën e përditshme arbëreshe si grua e thjeshtë e nënë, kurse Shën Bambini si djalë i pëlqyeshëm, me fantazine djaloshare të vërtetë të autorit.

E dyta i këndon Shën Bambinit, në fillim nëpërmjet të të tjerëve për të, madje edhe të vashave; dhe kalon në çaste themelore të jetës së Krishtit, si:
tradhtia që i bëhet, kryqëzim dhe trajtimin e Shën Bambinit Jul Variboba ka ftuar pasionin djaloshar të moshës së shkrimit me këtë subjekt.
Vlerësimet për veprën e Jul Varibobës janë të ndryshme: disa e ngrenë në nivelin më të lartë, kurse të tjerët e mohojnë pothuaj tërësisht atë.

Pjesa tjetër e veprës përbëhet nga vjersha të rastit dhe nuk i lidh gje midis tyre, veç frymes se perjithshme shpirterore, keshtu kjo veper ka pamjen e nje permbledhe poetike me nje lidhje tematike.Kjo vepër u botua në 1984 me perkthim në italisht nga studiuese arbëresh Italo Fortino.
Gjella (Jeta) nis me nje letër drejtuar Shën Mërise që për të është figura me e adhuruar fetar e letrare