Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Figura shquara shqiptare ne diaspore (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=382)
-- At Anton Harapi Ofm (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=2129)

Rryme te reja arsimore

Anton HARAPI, Botuar më 1933
Nierzt e sotçëm - të zotët a të pa zotsi, si do kjoshin - janë në prendim. Po a mund e dijm nopak vlerën e zotsin e nierzvet të nesërm, të cillvet ka m'u ra. mbi krye kjo shpi e madhe, qi asht Shqypnija? Ata, të cillët nesër kan me kenë dinami i jetës shqyptare, a kan me i pasë në veti ato cillsi e at energi, qi u përket me pasë! Thue se do të mund e qesin shqyptarin prej rrymës asimiluese e pedante në të cillën regton sod, e do të mund e venë në at shkallë, qi vetë të mendojë, vetë të punojë, e kso dore, tue e shti në shpirt kulturën botnore, të përftojë cikullime të reja jete ideale e praktike, prej kahë të dikoje kultura e re shqyptare?
Kundrejt këtyne pvetjevet gjindemi porsi para nji problemi, jo vetun të pashvilluem, por ende të pa paraqitun si duhet, Ignoramus!
Der mos të parashtrohet kjartë e mos të vendohet mirë çashtja e trajtimit të breznis së re, nuk kemi si i parashohim nierzt e nesërm, nuk mund t'apim nji gjykim të themeluem mbi problemin e madh, qi asht fati i Shqypnis.
Dy sidomos janë faktorët e trajtimit të breznis: ambjenti shoqnuer d.m.th. tregimet e frymzimet e përditshme mbrenda të cillavet valltojm, e shkolla edukuese.
Nuk duem të jemi pesimista; asht kundra natyrës sonë të shartojm zi, vetun duem të prekum me dorë e të kjajm me lot gjaku varret, qi e cenojn'e egzistencen e fatbardhsin tonë.
Ankojm për krizin financjar e ekonomik, qi ka marrë në të tanë botën, por ma arsye kemi të ankojm për krizin moral të vehtjevet e të shumicës; jetojn në nji kohë, qi të merr malli me ndeshë në nji nieri si kush, në të cillin idea e definicjoni i moralit e i nderës të ketë shprehjen e vet reale të njimendt. Sod nuk don me dijt kush si je, por si dukesh e si paraqitesh. Po duem me thanë, na, me të gjitha reklamet e katikulet e modës, gjindemi në nji ambjent shoqnuer aq të dobtë, sa me të vojtë mendja se kultura e përparimi janë ma fort për shkatrrim e rrenim, se për trajtim e përmirsim të jetës nierzore.
Kjo rrymë dërmuese në botë, e ka ba reperkursjonin e vet edhe në Shqypni. N' at mëndyrë si muerem akraballekun e hypokrisin prej zotnimit të orjentit, edhe po e zbatojm me ma të madhen mjeshtri, tue e vu per system, ashtu prej Europe xum shum sherri, prej të cillavet duel e muer dhen korrupcjoni, njaj perbindsh, qi s'po len kend as vend pa flligë. Ndera e vlera e nji nierit botnisht po matet mbas këtij parimi: lum kush mundet, e mjerë kush s'din... me vjedhë, me kenë i pa besë, i pa ndërgjegje.
Po kjo e vërtetë fjala e të moçmit, se shka len prej mice gjuen mi çë farë nierzsh, thue do të dalin prej këtij ambjentit shoqnuer, në të cillin, jo vlera e zotsija morale e ditunore, por "rushati" e "nen-dora" jane timoni i jetës?
Kjo rrymë e shikjueme në pikpamje vehtjake, ditunore e kombtare, ka shum giase se do të na apin nierz të pazotsi, individualista- ekstrem e atdhetarë reklamista, me kene të pakët e me dukë të madhe.
At herë e dijm shqyptarin të trajtuem porsi vehtje, kur aj të bahet i zoti t' a krijojë iden, e, me fuqi të veta, t'i apë jetë e t'a realizojë.
Trajtimi verte shoqnuer në nji nieri, ban qi aj të ndiej ma fort për tjerë se për veti, t'i kuptojë kjartë e mirë relacjonet e jetës, të jet i zoti me e dhanë kontributin, qi kolektiviteti ka tagër të kerkojë prej si, as mos të kursejë gja per ket punë, por ideali e ndera e tij të jetë "flija per tjerë".
Trajtimi kombtar asht vijimi e plotsimi i trajtimit vehtjak e shoqnuer: shqyptari, shqyptar i vertetë, asht nji vehtje e kryeme, nji gjymtyrë e aftë e e dejë shoqnije,e cilla në mend e në zemër, derptue prej hijeshije t'atij ideali të endun e të ravizuem me doke, me histori, me giuhë, me natyrë e interese të gjith atyne nierzvet, të cillët, porsi aj e mbajn vetin të vllaznuem, e nji mendimi janë të lidhun me i vue sbashku nevojtë e jetës; kjo vehtje, kështu e prekun, e gati si me thanë e harlisun prej këtyne ndiesivet, në fjalë e në punë, ballafaqe e në shpirt të vet, per mbas Zotit, nuk ka kënd as send ma per zember se fatbardhsin e kombit.
Nierzt e sotçëm janë ata si janë; nuk kemi si u a presim kryet per me u vu tjetër, pse rrin e vertetë fjala: qeni plak gjuetar nuk bahet.
Realizimin e trajtimit shqyptar do t'a fillojm me shkollën edukuese. Nder ne kultura materjale po i shkon shum para kulturës shpirtnore. Per të gjitha egzigencat e jetës kemi hapë lamije të reja edhe kemi ba hapa vigajsh: asht punë e mirë fort të çilen rrugë e të hiqet ajo hije deke, monotonia e përmotshme ndër krahina e vise shqyptare, tregtis e industris duhet t'i apim ma të madhin shkas, pse po s'patëm gji në bark, as met s'mund i kemi në vend; t'i shfrytsojm fuqit e pasunit qi nana natyrë na i ka ruejtë në prehen të tokvet, ndër rrymë t'ujnavet e ndër blerime të malevet; t'a përmirsojm gjejen e rrnesen e popullit me rregullim e administratë të mirë; t'a shtojm edhe numrin e inteligentavet me studenta universitarë, shkurt të punojm e të bajmë si ndër vende të qytetnueme.
Ndër të gjitha këto mëndyrë i ndimohet popullit të mkamet, porse gjith kjo ndimë asht, si me thanë, e jashtme; sado t'i apim popullit bukë e pun, po s' e bam edhe të zon e vetit, mos me pasë nevojën e tjetërkuj, nuk i kemi ndimue sa duhet; per nji shkak a per nji tjetër ndima e jashtme mund të prajë, e aj at herë do të gjindet keq. Me sa, po krijuem në gji të popullit fuqi mendore e morale në vështrim të njimendt, po përftuem nierz vërte të zotët e mendimit e të punës, popullit i kemi dhanë visare të pashpikshme; po i ra edhe m'u gjetë ngusht, aj, me fuqi të veta, ka me kenë i zoti, prej asgjaje, si i thone nji fjalës- me e krijue ata shka i duhet.
--------------------------- 



 

 

Krye   












 Komente





 
Errësira, zgjedhjet dhe Kirili shqiptar




..
..........................................



 
Çfarë i ndodhi Shqipërisë së Madhe?




..
..........................................



 
Rrymë të reja arsimore




..
..........................................


 

COPYRIGHTS © TIRANA OBSERVER JANAR 2006