Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Fizikë dhe Astronomi (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=10)
-- 11 Dimensionet (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=3001)
Postuar nga botaed datë 19 Nëntor 2003 - 00:08:
11 Dimensionet
Kohet e fundit shkencetaret me te mire ne bote po bindin veten dhe te tjeret qe universi eshte 11 dimensional dhe qe mund te kete bote qe jetojne ngjitur me boten tone ne te njejten kohe por ne dimensione te ndryshme dhe qe do te kemi mundesi qe te komunikojme me to kur te kemi mundesi te zbulojme rruge dimensionale per te cilat shume te tjere besojne qe do te jete e mundur me arritjen e shpejtesise te drites.
Postuar nga Aljohin datë 19 Nëntor 2003 - 17:54:
te keshilloj te lexosh "Dimensioni i katert" i Rudy Rucker ( ne se e mbaj mend mire ).
Smiles
Postuar nga sparti-vlora datë 07 Shtator 2004 - 14:59:
kurse une te keshilloj te lexosh librin e stephen howking universi ne nje kokerr arre
te siguroj se do te pataksesh
Postuar nga dieFaustNeu datë 22 Shkurt 2005 - 18:39:
kohet e fundit shkencetaret po bejne perpjekje te shumta per te pershkruar universin me nje formule te vetme, universale duke arritur te krijone disa lidhje te mundshme midis macro forcave qe veprojne mbi boten sic e shohim ne dhe quntum theory.. kjo procedure quhet UNIFICATION...
ajo qe shkencetaret po mundohen te shpjgojne (vertetojne) eshte se vet protonet dhe elektronet jan te shperbeshme ne njesi akoma me te vogla, massa energjie me permasa shume me te vogla se elektronet me dhe forme striga energjie...
STRINGS THEORY....
Postuar nga lezhjani-82 datë 10 Dhjetor 2006 - 19:25:
Citim:
Po citoj ato që tha dieFaustNeu
kohet e fundit shkencetaret po bejne perpjekje te shumta per te pershkruar universin me nje formule te vetme, universale duke arritur te krijone disa lidhje te mundshme midis macro forcave qe veprojne mbi boten sic e shohim ne dhe quntum theory.. kjo procedure quhet UNIFICATION...
ajo qe shkencetaret po mundohen te shpjgojne (vertetojne) eshte se vet protonet dhe elektronet jan te shperbeshme ne njesi akoma me te vogla, massa energjie me permasa shume me te vogla se elektronet me dhe forme striga energjie...
STRINGS THEORY....
E kam shikuar kte emisionin mbi strings theory (quantum physics) dhe pak ashume shpjegohej qe mendohet se elektronet etj perbehen nga therrmijaza (te papercaktuara egzaktesisht) energjie. Ne kto therrmijeza mendohet se veprojne njekohesisht te gjitha ligjet e fizikes dhe se nese mund te gjindet formula e levizjes se ketyre therrmijave, kjo formule do te jete permbledhja e te gjitha formulave qe njihen deri tani dhe do ti jape shpjegim perfundimtar shume mistereve akoma te papercaktuar. Endrra e ajnshtajn ka qene gjithmone qe te zbuloje kete formule qe do te permblidhte te gjitha llojet e formulave sebashku. Ajnshtajni gjithmone kembengulte se forcat e jashtme duhet te jene sesben te lidhura me njera tjeteren ne nje rraport akoma te pazbuluar.
Tashi kjo string theory shpjegon sesi keto thermijat energjetike jane ne forme sutash dhe menyra e levizjes se ketyre sustave energjitike mendohet se eshte ajo cka permbledh te gjitha ligjet e fizikes ne nje. Kjo eshte e pavertetuar shkencerisht por si shpjegim eshte shume interresant dhe ne disa versione eshte pranuar edhe nga shkencetare te ndryshem.
Postuar nga Eltoni83 datë 07 Korrik 2007 - 12:11:
E kam degjuar edhe une ket... nje profesor Japonez me fame ketu ne CUNY mendon se ka edhe me shume dimensione se 11 por spo me mbahet mend emri(Panajoti mund ta dije 
)
Shume shkencetare sot munt te them jane disi the shqetesuar per kete teori qe eshte akoma ne hapat e para te saj per tu vertetuar. Testime ne CERN collider mund te sjellin ndonje konfirmim per String theory po sic duket eshte dicka shume me e komplikuar dhe e paqarte ne krahism me teorite e tjera qe jane pothuajse ligje sot.
Pastaj vjen pyetja a jane strings vertet gjerat me te vogela apo do te gjejme dicka tjeter me te vogel ne te ardhmen? Dhe si do ti sherbejne njerezimit keto zbulime te reja? Duke sikur sa me shume germojme per dituri aq me shume ajo na dredhon.
Sa me shume Universi duket i kupteshem, aq me shume ai duket si pakumptim. - fizikanti i famshem Steven Weinberg.
Postuar nga aint datë 01 Shtator 2007 - 22:17:
11 permasat linden si nevoje e bashkimit te 5 teorive te ndryshme te telave (string theory) te cilat me pare studioheshin ne 10 permasa. Nje teori tjeter, ajo e supergravitetit studioheshe ne 11 dimensione por shume shkencetare e kishin lene menjane ne favor te string theori.
Ne perpjekjet e tyre per te bashkuar 5 teorite e telave ata futen edhe permasen e 11-te, gje qe solli bashkimin e 5 teorive ne nje te vetme. Shkencetaret kuptuan qe ne fakt 5 teorite e tyre ne 10 permasa ishin projeksione te teorise me te plote 11 permasore. 11 permasat jane 10 hapesinore dhe 1 kohore.
C'ndodhi me telat ne 11 permasa? Ato u kthyen ne membrane. Lindi ajo qe quhet M-theory. Mendohet qe i gjithe unversi yne eshte nje membrane e vetme, qe lundron ne hiperhapesiren 11-permasore. Mendohet qe mund te kete pafundesi membranash te tjera, gje do te thonte qe ka nje pafundesi unversesh te tjera, cdo njeri prej tyre me ligjet e tij te fizikes, ndoshta komplet te ndryshme nga keto tonat. Disa mendojne qe membranat jane te hapura si nje carcaf i pafundem, disa te tjere mendojne qe mund te jene si nje fllucke.
Duket sikur teoria-M bashke me hipotezen e unverseve paralele shpjegojne shume gjera. Paul Steinhardt dhe te tjere mendojne qe big bangu mund te jete nje perplasje e dy membranave. Koha pra vazhdon pertej big-bangut. Lisa Randall ne perpjekje per te kuptuar dobesine e forces se gravitetit llogariti qe ndoshta graviteti eshte i dobet sepse vjen si nje sinjal i dobet nga nje univers tjeter paralel me tonin.
Shpresat jane qe M-theori te jete teoria unike qe Ajnshtajni kerkonte ne vitet e fundit te jetes se tij.
Postuar nga aint datë 01 Shtator 2007 - 22:25:
Citim:
Po citoj ato që tha Eltoni83
...nje profesor Japonez me fame....
Mos e ke fjalen per Michio Kaku?
Postuar nga Mister_DXP datë 03 Shtator 2007 - 08:22:
Vertet eshte shume intriguese teorie e "Botes ne 11 dimensione"
Mjaf kohe me pare eshte folur ne menyre figurative per botet paralele appo dimensionet paralele. Eshte njesoj sikur ne te njejten dhome me ne te kete edhe njerez te tjere te cilet ne nuk mund t'i shohim per arsye se ata jetojne ne dimensione te tjera. jane bere edhe disa filma bile mbi keto teori.
Matematika nga ana tjeter manipulon per qellimet e san me hapesiren me "n" dimensione.
Edhe teoria e gjithshkaje, apo Teoria Meme. e quajtura pra " M " teori perseri inkludon manipulime te tilla.
A eshte e vertete? Edhe vete shkencetaret nuk e pranojne te gjithe. Keto teori akoma qendrojne ne nivel hipotezash.
DXP
Postuar nga aint datë 17 Shtator 2007 - 07:27:
Nuk e kuptoj pse i quan manipulime?
Shkenca ecen neper disa faza. Ne fillim jane vizionaret. Ata qe pa asnje prove mendojne se si mund te jete realiteti. Ketu jemi ne nivelin e imagjinates.
Pastaj dalin teorite. Teorite duhet te jene vete-konsistente, dmth rezultatet teorike te jene te qendrueshme. Deri ketu mund te thuhet qe fizika ka perdorur thjesht aparatin matematik. Keto teorite e telave kane arritur deri ne kete pike.
Por fizika eshte shkence e materjes para se gjithash dhe jo vetem e mendjes (si matematika), keshtu qe ka nevoje per prova konkrete. Shpresat jane te medha qe me fillimin e punes te LHC ne Gjeneve shume nga keto teori te vertetohen (ose hidhen poshte).
Postuar nga KRISTAL.DOC datë 17 Shtator 2007 - 15:57:
KUR LIGJET E MATEMATIKES I REFEROHEN REALITETIT NUK JANE TE SAKTA, E KUR JANE SAKTA NUK I REFEROHEN REALITETIT.
ALBERT EINSTEIN
Postuar nga Mister_DXP datë 29 Shtator 2007 - 20:52:
Cjane dimendsionet e hapsires?
Ja imagjinoni nje hapesire me dy dimensione, vetem gjatesi dhe gjeresi. A do ta shihte nje milingone, te themi, boten me kete sy?
Po tre dimensionet?
Jemi ne qe e shohim hapesiren si te tille, gjatesi, gjeresi dhe lartesi. pra ndjejme volumin.
A mund te abstragojme akoma dhe te hidhemi ne dimensionin e katert?
Si do te ishte nje dimension i tille? Po imagjinoni qe te hapni dhe qeroni nje portokall...pa e care lekuren. Po te egzistonte nje hapesire e katret shume gjera do te ishin ndryshe: nje grua do te lindte pa dhimbje, nje vide do te ishte e pakuptimte, nje bote qe nuk do te kishte mjete mbajtese.
Po ne ato vende ku shterngimi eshte i nevojshem dhe ...edhe i kendshem? JO hapesira e katert e ekskludon kete gje.
Po e pesta??? e metej
Kjo eshte nje ndjekje naive e fizikes moderne. A futet koha ne dimensionet e hapesires?
DXP
Postuar nga lost_soul datë 06 Qershor 2008 - 17:55:
Imagjinata eshte vegel e rendesishme ne duart e nje shkencetari kurajoz, por nuk mund te jete kurrsesi penguese.
A mund te imagjinohen dy drejteza qe priten dhe qe te dyja te jene paralele me nje te trete? Askush nuk e imagjinon dot, por ja qe eshte nje e vertete e madhe.
A mund te imagjinohet rrenja katrore e nje numri negativ? Nuk imagjinohet, por ja qe matematikanet e se kaluares e imagjinuan dhe shpiken numra (qe ne thelb kane rrenjen katrore te -1) qe jane te pazevendesueshem sot per shkencen.
Arsyeja dhe llogjika jane mjetet me te forta qe njeriu ka ne dispozicion dhe jo imagjinata. 4, 5 apo 500 dimensione nuk perbejne asnje problem per shkencen.
A futet koha ne dimensionet e hapesires?
Ne fiziken Njutoniane, jo. Ajo eshte jashte hapesires.
Ne fiziken relativiste, koha eshte pjese e hapesires. Ne kete lloj fizike flitet per hapesire-kohe dhe jo hapesire dhe kohe.
Keto jane modelet qe njohim he per he, dhe cdo spekulim tjeter qe nuk i qendron llogjikes eshte i pafrytshem. "Big claims require big proofs" (pretendime te medha kerkojne prova te medha) thote nje shprehje ne anglisht.
Megjithate, ndoshta nuk jemi larg gjetjeve te medha. Kete vit hyn ne pune LHC, ku edhe jane varur shpresat e te gjithe fizikanteve. Brenda disa viteve do te kemi interpretime e medha te eksperimenteve qe do te behen aty. Mbase do te zbulojme te verteta qe do t'i quajme "thelbin e natyres" per disa qindra vjet, mbase do te jete zhgenjimi me i madh i 20 vjeteve te fundit.
Postuar nga shelgu datë 26 Janar 2010 - 23:48:
Si u be kjo puna e dimensioneve gjanem.
Ki kosovari ndoshta di ndonje gje se eshte i gjezdisur.
Postuar nga kurt datë 14 Qershor 2011 - 16:04:
si u be kjo puna e dimensioneve megjithmend se ky cedrusi duket qe e din dhe sdon t'na tregoje. ku behesh ti shelgu?:p
"knowledge is power" prandaj sdo t'i ndash njohurite me ne ej?!lol
po kjo teoria qe nuk ka patur big bang dhe gjithmone ka egzistuar nje kohe para nje kohe dhe nje vend para nje vendi ajo qe ne i thojm big bang ishte vetem nje perplasje universesh qe kane krijuar ket tonin, dhe ky avaz perseritet cdo trilion vjet etj me perplasje me nje universe tjeter te rastit?!
ka ndonje shpjegim me te qarte dhe te thjeshte vizual per kte?
se mduket kto shkenctaret behen high gjithe diten dhe kenaqen me teorina lool
Postuar nga robert datë 20 Qershor 2015 - 23:13:
Ndonse ky forum duket ne plakje te tij, e ndoshta edhe ne grahmat e fundit te tij, une po perpiqem si nje mjek optimist pa pervoj te madhe ti pompoj pak gjak rinor dhe ti jap disa kolpo me elektroshok. Kjo metode ne dukje xhangalli, ka si fillim pjeset me te dobta nga punimi im; ndonse duhet te pohoj qe ky punim eshte shkruar vetedijshem me nje gjuhe te thjeshte per masen e gjere te miletit.
Ketu po jap pak mbi strinxhet dhe 11 dimensionet.
(Kuptimi metafizik dhe dialektik i levizjes):
Tani do të merremi mjaft shkurt edhe me disa teori bajate, të cilat duken si shkencore, por në fakt janë edhe shumë më fetare nga ato bibliko-ungjillore. Ngaqë prej dekadash dija shkencore ka mbetur në vend-numëro, pseudo-shkencarë të ndryshëm, këta perëndimorë kryesisht, nxjerrin plot point-ët (çudirat skenike) të tyre.
Një nga këto pyka të reja, që përpiqen ti japin nga një shtysë shkencës të ecë përpara, është teoria e strings (stinxheve), ca grimca këto ndërmjet quarkëve dhe gluoneve (pjesëza këto në bërthamën e atomit), të cilat shkaktojnë gjithshka ç‘ka ne nuk mundim ta shpjegojmë deri më sot. Pra, Zoti zevëndësohet nga grimca njëdimensionalshe (!!!), të cilat paraqiten ose si krimba (të hapura) ose si rrathë jo simetrikë (të mbyllur), e të cilët dridhen vazhdimisht. Ne këto strinxhe as i kemi parë dhe as nuk pretendojmë ti shohim, biles këtu qëndron dhe e bukura e kësaj teorie, sepse ato janë aq të vogla, (shumë-shumë-shumë-pa mbarim shumë herë më të vogla nga një proton), sa ne vetëm duhet ta besojmë që ato ekzistojnë dhe na shkaktojnë të gjitha ato fenomene që ne nuk i kuptojmë, duke filluar nga valët, duke vazhduar me gravitetin, e duke (mos)përfunduar me vrimat e zeza, por duke i përshkuar edhe ato tej për tej, e kështu të kemi të bëjmë edhe me universe të tjerë, dhe disa universe i vdesim e disa i lindim, dhe sejcili prej nesh ka kopjen e vet në njërin nga universet e tjerë, -për këtë të jetë i sigurtë si budadallëku që nuk e shikon. Ah, se harruam, edhe dimensionet e hapsirës nuk përmblidhen në tre, që me kohën bëjnë katër, por këto dimensione shkojnë deri në 11, si për të na vërtetuar edhe një herë, që ne gjermano-semitët fetarë kemi numrat tanë simbolikë me të cilët merremi vesh dhe e kuptojmë menjëherë talljen, pra që kjo teori strin-xhesh ka vulën tonë, ndonëse e lindur në Amerikë, por e rëndësishme është që masat e profesorve me kollare të jenë të bindur për sa ne themi; për bagëtinë-popull as që pyesim fare!
Është mëse e qartë, se si teoria e strinxheve një-dimensionale, (të cilat nuk dihen si kanë lindur e as dihen sa jetojnë e si veprojnë me njëra-tjetrën, por na thuhet: janë të shumllojshme dhe sejcila përgjigjet për diçka!), ashtu dhe ajo e universeve paralele, janë thjesht largim i vëmëndjes nga fenomenet dhe ligjet e natyrës/universit tonë. Kjo teori strinxhesh është si të thuash: Zoti është pafundësia e strinxheve.
Pra thjesht është si ai plot-pointi i skenarve të filmave, ku skenaristi dhe regjizori fusin nga mesi i filmit diçka, (një thikë, një libër të caktuar, një dukuri natyre, një mini-histori tjetër, një zënie, një plagosje, etj.), për të dhënë vazhdën ankth-mbajtëse tek skenat e filmit. Biles, në shkencën e sotme këto plot-point janë me një nënteks të padukur, që pas tyre të mos-dallohet natyra me ligjet e saj, por të dallohet rastësia dhe një dorë prej Zoti kudo. Kështu, dekadat e fundit shkenca është kthyer kudo në një fe të kamuflluar, jo më pak bajate nga ajo biblisto-kuraniste, tek shikon kudo nga një ndërhyrje gjigande prej qiellit, ndërhyrje kjo që ndodh çdo 6 apo 60 vjet, 65, 66, 67 apo 600 vjet, 60 apo 65 deri 66 milion vjet!
Kështu, zhdukja e dinozaurve sot shpjegohet me rënien e një meteori (apo asteroidi) gjigand në gjirin e Meksikës përpara 65 milion vjetësh; (vetkuptohet që numri do i afrohet atij simbolik hebre, 6-ës, që njeriu të mendojë se tani që po mbushen 66 milion vjet, ka mundësi të bjerë përsëri një meteor tjetër gjigand, ndaj të rrimë urtë!).
Edhe krijimi i Hënës shihet në dekadat e fundit nën teorinë e përplasjes së dy planetëve, Tokës + një tjetri me emër Theia, nga i cili lindi Hëna; të paktën nja 3-4 miliard vjet më parë.
Gjithkund dhe në gjithshka duhet të të shihet një forcë e madhe qiellore e paparashikueshme, sepse nuk na mjafton gjithë kjo forcë dhe energji qiellore e përhershme, që pompon këtë Univers në lëvizjen e vet të përjetshme!
Ne e treguam qysh në fillim të këtij libri, se këto forca natyrore kanë krijuar gjithshka. Vetë forma e vargmaleve dhe maleve p.sh., na tregon atë forcë gjigante rrotulluese brenda planetit tonë. Dhe ne akoma nuk kemi mbaruar me panoramën tonë. Por më parë të shohim pak edhe dy teoritë e relativitetit...