Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Kinematografia (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=127)
-- Enciklopedi e vogel e filmave italiane (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=15881)

Il mattatore (1960)

Regjia: Dino Risi
Skenari: Age-Scarpelli, Ettore Scola
Aktore: Vittorio Gassman, Peppino De Filippo

Gerardo (Vittorio Gassman) eshte nje aktor teatri i pasuksesshem per publikun, por shume i zoti ne nderrimin e personazheve. Ai jeton me shuma te vogla parash qe fiton gjate spektakleve dhe frekuenton ambjentet popullore ku dominojne dembelet dhe hileqaret. Nje dite i kerkojne te sillet si bolonjez gjate nje mashtrimi qe i bejne nje industriali milanez. Por shoket e lene ne balte dhe Gerardon e fusin ne burg. Aty ai tregon aftesite e veta teatrale per te argetuar "publikun" dhe disa prej mashtruesve te regjur e kuptojne menjehere vleren e tij ne boten e hileve. Keshtu pas dy muajsh burg ai del, dhe fillon mashtrimet fillimisht per te fituar nje bilete treni, dhe me pas sepse nuk i reziston dot lekeve te shumta qe fiton. Gerardo behet hajduti me i madh i Italise dhe vlerat qe nuk ja njohen si aktor i thjeshte teatri ja njohen me pas ne boten e mashtrimit ekonomik.

Filmi eshte nje karamele e vertete qe befason shikuesin nga fillimi deri ne fund me zhvillime te papritura. Regjizori (i cili vdiq pak muaj me pare) ka krijuar skena te shpejta dhe montazh dinamik gje qe ben edhe sot shikuesin modern te mbetet para ekranit. Skenari eshte shume i perpunuar dhe i zgjuar (e pritshme po te lexohen emrat e mjeshterve me siper), por thuhet se ka marre shume pjese nga nje komedi teatrale e vitit 1956, "I tromboni".

Ky film ka pak material online dhe nuk duket shume i njohur. Mendoj se eshte disi i nenvleresuar per meritat qe mbart. Vetem dy vjet me vone del nje film tjeter i ngjashem, Totoruffa '62, i cili trajton te njejten teme. Te dy jane filma qe shikohen dhe sot me kenaqesi, por "Il mattatore" njihet me pak nga publiku.

• "Mattatore" quhet ne gjergun teatral aktori i pare, ai qe terheq vemendjen e publikut. Eshte term qe ka lindur ne fillim te shekullit 19, kur teatri filloi te spostohej nga teater masiv aktoresh ne teatrin e aktorit kryesor. Dhe eshte pikerisht lidhja e shumefishte teatrale qe ben kete film nje parodi te vetvetes. Ne fakt Vittorio Gassman vjen pikerisht nga teatri dhe, ashtu si personazhi qe interpreton, suksesin e tij e pati duke bere filma (pra teater me hile...). Personazhi i shkon per shtat ne menyre perfekte. Ai behet i admirueshem me ndryshimet e menjehershme dhe aftesine per te ndare punen (dmth mashtrimet) nga jeta mondane qe ben me parate e fituara (qenien zotni).
  
• "Il Mattatore" quhet edhe programi televiziv qe Gassman krijoi ne 1959 duke i paraprire filmit. Ishte suksesi i filmit "I soliti ignoti" (1958) qe terhoqi vemendjen RAI-t. Mattatore u krijua si show serial, te cilin Gassman e mbushi me skecet e veta duke e bere shume te suksesshem seri pas serie.