Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Kinematografia (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=127)
-- Enciklopedi e vogel e filmave italiane (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=15881)

Celesi i suksesit: komiciteti

Nje nga karakteristikat me te vecanta te kinemase italiane '50-'80 eshte aspekti komik. Shumica e skenareve dhe filmave kane gjithmone te injektuar dicka komike, nje personazh apo skene. Madje edhe filmat me te forte sociale perdorin komicitetin si nje menyre per te tranzituar shikuesin tek ideja serioze e jetes. Kjo gje i jep nje shije te pelqeyeshme akoma sot shume filmave.

Nderkohe, po te bejme krahasimin me kinematografine shqiptare, dallohet sensi unik i filmave shqiptare, duke nxjerre ne pah detyrimisht vetem nje aspekt te jetes, komikun ose tragjikun, sikur keto te mos bashkoheshin kurre ne te njejtin realitet. Kjo ben qe filmat shqiptare (por jo vetem ata) te behen te merzitshem, te avashte dhe shpesh retorike per ate qe japin. Pra, ndryshe nga filmografia italiane, shpesh ne kinematografine boterore mungon kontorno qe i jep shije dhe jete filmit.

Ndodh keshtu nje efekt i cuditshem per shikuesin. Kur filmi eshte i qeshur e me jete shikuesi harron se po shikon nje film bardhe e zi. Te nesermen ka harruar fare sesi ishte, bardhe e zi apo me ngjyra. Ne menyre analoge filmat e avashte, te trishte e te merzitshem fiksohen ne tru shpesh si bardhe e zi, edhe kur jane me ngjyra. Ky fenomen tregon sesi filmi nuk mund te ndahet nga ana teknike, sepse skenari i mire i jep ngjyra filmit dhe ngjyrat behen nje sfond i kote nese nuk perdoren si duhet.

Marrim per shembull nje film modern shqiptar: "Letra ne ere" (Lettere al vento). Filmi krijohet ne 2003 nga Emond Budina, i cili xhiron skena te avashta dhe aspak ritmike. Qellimi i filmit behet nje i vetem, tregimi i nje historie te dhimbshme emigracioni. Skenari ama tregohet me nje bosht te vetem, aspektin tragjik. Nja dy incidente komike nuk mjaftojne aspak per te nxjerre personazhet nga merzia qe i transmetojne publikut. Shkurt hesapi, ky film edhe po te ishte pa ngjyra nuk do bente asnje ndryshim. Dhe si ky ka shume filma te tjere ne te gjithe boten (perfshire Italine), ku trenat e ideve ecin ne nje binar te vetem, pa mundur te tregojne rrjeten e jetes ku futen personazhet. Keshtu perfundon qe personazhet e Budines te jene ca prinder serioze ne kulm, te cileve u mungon shkujdesja apo hareja ne gjerat qe bejne. Ashtu si shpesh emigracioni pershkruhet si nje event i detyruar dramatik dhe jo si nje aventure per nje jete te re (sic e bene realisht shume veta ne arratisjen e 1991-it).

Personalisht mendoj se aspekti komik eshte i domosdoshem qofte per te zbuluar te gjitha format e realitetit brenda nje filmi, qofte per ti dhene jetegjatesi filmit. Ne fakt askush nga neve nuk do merrte te shikonte filmat italiane te viteve '50-'80 nese aspekti komik nuk do behej motori terheqes qe ndjell syte dhe humorin pertej kinematografise se sotme. Dhe qe te kuptohemi imagjinoni filmat polake apo franceze me clichčte e tyre te dikurshme mbi dashurine dhe seriozitetin e jetes. Sot ato filma perdoren edhe per skece humoristike ne programe si Zelig, ku serioziteti dhe ngurtesia e personazheve ekzagjerohet ne ekstreme qesharake.

Per keto aresye plasja e varferise ne ekran per te imituar filmat e Emir Kusturices nuk mjafton. Duke qene se tradita shqiptare per te krijuar filma me celes komik ka munguar, besoj se ky eshte difekti me i madh i kinematografise sone sot per sot. Sepse fundja Shqiperia nuk eshte vetem nje grumbull problemesh dhe dramash, por nje vend ku njerezit dine dhe te argetohen me aspektet e halleve te perditshme. Pra, duhet investuar ne kete drejtim qe zhvillimi artistik te mos perfundoje ne skece televizive, por ne skena te mirefillta qe mbeten ne mendje jashte ekraneve dhe monopoleve televizive.