ENISS
Anëtar Aktiv
Regjistruar: 28/12/2002
Vendbanimi: AL
Mesazhe: 251
|
Filatelia, pjesë e identitetit kombëtar shqiptar
Kjo është një histori e përmbledhur e rrugës së Filatelisë shqiptare, përgjatë 90 viteve të ekzistencës së saj. Dhe, në periudha të ndryshme, që përkojnë me evenimentet kryesore të historisë kombëtare, ajo ka treguar një rrugë interesante sëbashku me vështirësitë, që shoqërojnë rrugën e sektorëve të tillë.
Filatelia kombëtare i ka fillimet e saj 90 vjet më parë. Ajo përkon gati vit më vit me ekzistencën e vetë shtetit modern shqiptar. Kjo nuk ishte ndonjë çudi, kur mendon se një nga dikasteret e para të qeverisë së Ismail Qemalit ishte dhe Ministria e Post-Telegrafeve, që drejtohej nga Lef Nosi. Por, në kushtet primitive, me të cilat hasej fillimisht shteti shqiptar, nuk mund të flitej për një postë të mirëfilltë. Kështuqë u vijua, që të operohej me nënpunësit e admininistratës turke. Suksesi i parë kombëtar ishte emëtimi i pullës dhe vulës së parë shqiptare në 5 maj të vitit 1913, që nuk do të reshte këtu. Duke ditur rëndësinë e madhe, që paraqiste emëtimi i pullave, atëhere qeveria e përkohshme e Vlorës kërkoi që të aderonte në Bashkimin Postar të Përbotshëm, dëshirë, që u arrit vetëm tetë vjet më vonë në vitin 1922, ku Shqipëria u bë anëtare e këtyre institucioneve.
Gjatë pak muajve, të vitit 1913 u emëtuan gjashtë emisione pullash. Emisioni i parë daton si kohë plot gjashtë muaj pas Shpalljes së Pavarësisë.
Përmbajtja e emisioneve
“Ajo (Pulla e parë) nuk ishte e zakonshme, sic janë pullat aktualisht, por kishte formën e një vule në ngjyrë të zezë, me të cilën u shtypën gjithsej 2232 zarfa. Kjo pullë-vulë në zarfa me ngjyra të ndryshme kushtonte 1 grosh dhe u nxorr në shitje në 11 qytete, ku funksiononin zyrat postare të ngritura gjatë pushtimit osman. Ajo u vu në qarkullim më 5 maj 1913. Karakteristikë ishte edhe prerja e vulës nga zarfet origjinale dhe vendosja e qarkullimit mbi zarfe të tjerë, praktikë e njohur dhe e përligjur nga Ministria e Postave.
I ngjashëm me të parin është edhe emisioni i dytë, ndonëse disi më i përsosur. Përsëri kemi të bëjmë me një pullë-vulë të vetme, me formë të rrumbullaktë, me dy rrathë koncentrikë brenda të cilëve është shkruar: "Postat e Qeverries së Përkohëshme të Shqipënies". Çmimi i saj nuk shkruhet në pullë, por dihet që ka qënë gjithashtu 1 grosh. Ky emision qarkulloi në periudhën maj-nëntor 1913. Përveç se e shtypur mbi zarf (2442 copë), kjo pullë u shtyp edhe në fletë të bardha (800 copë). Ajo qarkulloi e prerë me makinë qepëse dhe e ngjitur rishtas mbi zarf. Vula e dytë në disa raste u falsifikua nga spekulantë të ndryshëm.
Tejet interesant, madje si një nga më të larmishmit në historinë e filatelisë sonë është emisioni i tretë. Jo rastësisht ai është ndër më të kërkuarit nga filatelistët dhe më i kontuari në vlerë. Ky emision u përdor në zyrat e postës nga 16 qershori deri më 20 tetor 1913. Për të Posta Shqiptare shfrytëzoi një sasi të konsiderueshme pullash të administratës pushtuese osmane të viteve 1909-1910 (gjithsej 39800 pulla), të cilat kishin mbetur pa u përdorur. Mbi to, nëpërmjet një vule dore prej bakri, u vendos mbishtypja: një shqiponjë dykrerëshe dhe nën të fjala "Shqipënia". Vlerat e tyre variojnë nga 2 para deri në 50 piastra, kurse tirazhet nga 16 copë (50 piastër) deri në 11607 copë (tirazhi më i lartë i vlerës 20 para) .
Cilësia
Kuptohet se pullat e para kishin një tirazh shumë të ulët, sidomos për disa nga vlerat. Ndërsa, rrallësia e këtyre pullave lidhet edhe me ngjyrat e ndryshme të mbishtypjes: e zeza (ngjyrë dominuese), e kaltërta, e kuqja, tulla dhe vjollca. Ky emision, i pari i gomuar, për vetë kushtet e kohës, kur u vu në qarkullim, ka edhe mjaft gabime, sidomos rastet e mbishtypjes mbapsht, të cilat kërkohen shumë nga filatelistë të vendit e të huaj.
Si në të gjitha shtetet e tjera edhe në Shqipëri filatelia ka qënë pjesë e kulturës dhe e lidhur ngushtësisht me historinë. Këtë e dëshmon më së miri edhe periudha midis dy luftrave botërore. Kjo periudhë pasqyrohet në filateli me vecoritë e saj specifike. Ndër to mund të përmendim p.sh., numrin e paktë të emisioneve të emetuara në vitet 1914-1919, pra gjatë Luftës së Parë Botërore.
Pullat e Esat Pashës
Emisionet e botuara kanë qënë kryesisht emisione pullash lokale si në Shkodër, Korcë, Berat, Vlorë, Gjirokastër, Tepelenë, Himarë, Elbasan etj. Larmi emisionesh emetuan edhe fuqitë ndërluftuese të Luftës së Parë Botërore, që pushtuan Shqipërinë. Këto emisione qarkulluan së bashku me vulat datare, që mbajnë shkrime në gjuhët e këtyre fuqive pushtuese. Jo rastësisht, por nisur nga kuriozitetet e shumta, po veçojmë nga kjo periudhë historinë postare dhe emetimin e pullave nga Qeveria e Përkohshme e Durrësit, e kryesuar nga Esat Pashë Toptani. Pas largimit të Princ Vidit, duke filluar nga 2 tetori 1914, Esat Pasha formoi Qeverinë e Përkohshme të Durrësit. Në këtë kohë, zyrat postare ishin të mbyllura; shërbimin postar e kryenin postat e Levantit austriak dhe atij italian. Kjo situatë e detyroi Esat Pashën, që më 9 janar 1915, të çeli zyrat postare në Durrës, Elbasan, Shijak, Lezhë dhe Kavajë. Fillimisht u përdorën pullat me portretin e Skënderbeut, me vlefta në qindar dhe në para e grosh, të cilat u gjetën në postën e Durrësit. Ato u mbishtypën me myhyrin e Esat Pashës. Emisioni përbëhej nga 9 vlefta si pulla postare, 5 vlefta si pulla taksë, me një mbishtypje “T” dhe dy kartëpostare të thjeshta 5 dhe 10 para.
Sigurisht, kjo sasi pullash nuk i plotësonte kërkesat për një kohë të gjatë. Prandaj Qeveria e Esat Pashës vendosi të vinte në qarkullim dy emisionet “Tarabosh”, të porositur qysh në vitin 1913 nga Pleqësia e Shqipërisë së Mesme. Ishin gjithsej 12 vlefta, nga të cilat 7 të formatit 27x30 mm dhe 5 të formatit 27x34 mm. Këto pulla, që gjithashtu kanë si mbishtypje një myhyr të rrumbullakët me gërma arabe, u përdorën, duke filluar nga 10 shkurti 1915 në Shqipërinë e Mesme, madje edhe në Berat e Skrapar.
Pas këtyre emisioneve, do të duhej të vinte viti 1919, që të dilnin në dritë disa emisione të tjera interesante: Zarfi me “Zyra e Financavet n’Elbasan”, me tirazh 500 kopje, që u vu në qarkullim gjatë muajit janar 1919; emisionet lokale të Shkodrës me mbishtypje të pullave fiskale të administratës austro-hungareze, që ishin gjendje në zyrat e financës në Shkodër, si dhe pulla 1 grosh e emisionit të vitit 1919 me mbishtypjen “SHKODER 1919” në formë ovale.
Vijon...
__________________
I believe in the sun even when it is not shining.
I believe in love even when not feeling it.
I believe in God even when He is silent.
Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar
|