Regjistruar: 27/11/2007
Vendbanimi: EU
Mesazhe: 8928

Citim:

---

Po citoj ato që tha AngelDevil
Cedrus ti do me fol apo do me thene PPSL se spo te marr vesh une

po kapesh pas gjetheve te fikut e jo mbas trungut me duket

---

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 02/05/2009
Vendbanimi:
Mesazhe: 14611

jo mo po thashe mos me shty ne ngasje se isha urte mos me detyro te hap fjalorin me liber shpie te shaj ata bythezinjte se sme lejon kriesia me thone pastaj moderatore qe jep shembull negativ ne publik :p lool

PPSL hahahaa do ta coj me mp ca eshte

__________________
.

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 27/11/2007
Vendbanimi: EU
Mesazhe: 8928

Citim:

---

Po citoj ato që tha AngelDevil
jo mo po thashe mos me shty ne ngasje se isha urte mos me detyro te hap fjalorin me liber shpie te shaj ata bythezinjte se sme lejon kriesia me thone pastaj moderatore qe jep shembull negativ ne publik :p lool

PPSL hahahaa do ta coj me mp ca eshte

---

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 02/05/2009
Vendbanimi:
Mesazhe: 14611

hahahaaa tepke e gjete or taj

__________________
.

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 02/02/2004
Vendbanimi: U.S.WASHINGTON
Mesazhe: 663

Bashkangjitje: albania.jpg
Ky file është shkarkuar 36 herë.

Le ta marrin vesh Grekerit se sa te vjeter jemi ne Shqiptaret...

Albania (Latin Albānia, Greek Ἀλβανία AlbanÃ_a,[1] usually referred to as Caucasian Albania for disambiguation with the modern state of Albania in the Balkans; in Old Armenian: Աղուանք Ałuankʿ, Parthian Ardhan, Middle Persian Arran, the native name for the country is unknown[2][3]) is the historical name for the country of the eastern Caucasus, roughly corresponding to the territory of present-day Azerbaijan and southern Dagestan.

Shqipëri (Shqipëria latinisht, greqisht Ἀλβανία Shqipëri, [1] zakonisht të referuara si Kaukazian Shqipërisë për kthjellim me shtetit modern të Shqipërisë në Ballkan, në Vjetër armenisht: Աղուանք Ałuank ʿ, Parthian Ardhan, Lindja Persian Arran, emri amtare për vendin është e panjohur [2] [3]) është emër historik për vendin e Kaukazit lindor, që i korrespondon afërsisht territorin e sotëm Azerbajxhanit dhe Dagestan jugore.

__________________
"Një burrë mund t?i japë dinjitet rangut të tij, por asnjë
rang s?mund t?ia shtojë dinjitetin një burri ? "

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 02/02/2004
Vendbanimi: U.S.WASHINGTON
Mesazhe: 663

Emri
Emri Parthian ishte Ardhan (Lindja e persisht: Arran). [3] arabisht u ar-u. [3] [4] Emri i vendit në gjuhën e popullatës vendase, shqiptarët e Kaukazit, nuk është i njohur. [ 2]

Aghuank (Old Armenian: Աղուանք Ałuank ʿ, Moderne armenisht: Աղվանք Aġvank ') është emri armen për Kaukazian Shqipëri. Autorët armen përmend se emri rrjedh nga fjala "Aghu" ( «Աղու») kuptimin e përzemërt në armenisht. The Aghuank termi është polysemous dhe është përdorur edhe në burime të armenisht për të treguar rajon në mes të lumenjve Araxes Kur dhe si pjesë e Armenisë [5]. Në rastin e fundit kjo është përdorur nganjëherë në formë "armen Aghuank" ose "Hay-Aghuank" [6] [7] [8].

Historiani armen e rajonit, Movses Kaghankatvatsi, të cilët u larguan vetëm pak a shumë të plotë llogari historike, gjithashtu shpjegon Aghvank emrin si një rrjedhje nga Aghu fjalën (armen e ëmbël, e butë, e tenderit), e cila, tha ai, ishte pseudonimi i parë Arran Kaukazian guvernator në Shqipëri dhe iu referua të personalitetit të tij të buta. [9] Moisiu e Kalankatuyk dhe burime të tjera të lashta të shpjegojë Arhan si Arran ose emrin e themeluesit legjendar të Kaukazian Shqipërisë (Aghvan) ose edhe si fis Iranic njohur si Alans (Alani), i cili në disa versione ishte bir i Noeut, bir i Yafet (Jafeti) [10]. James Darmesteter, përkthyes i Avesta, krahasuar Arran me Airyana Vaego [11] që ai e konsideron gjithashtu se ka qenë në rajon Araxes-Ararat [12], edhe pse teoritë moderne kanë tendencë për të vendosur këtë në lindje të Iranit.

Gjeografia
Në para-herë islame, Kaukazian Shqipëri / Arran ishte një koncept më të gjerë se sa ajo e pas-islamike Arran. Lashtë Arran mbuluar të gjitha Transcaucasia lindore, e cila përfshiu shumicën e territorit të Republikës së ditës së Azerbajxhanit moderne dhe një pjesë të territorit të Dagestanit. Mirëpo në Kosovën e pas-herë islame nocion gjeografik e Arran reduktohet në territorin midis lumenjve dhe Kura Araks. [3]

Kaukazian e lashtë e Shqipërisë vë në pjesën jug-lindore të maleve të Kaukazit e Madhe. Ajo u kufizohet nga Kaukazian Iberia (sot Gjeorgjia i pranishëm) në perëndim, nga Sarmatians e Kaukazit në veri, nga Deti Kaspik në lindje, dhe nga Armenia në perëndim përgjatë lumit Kura [13].

Shqipëri ose Arran në kohë islame ishte një trekëndësh të tokës, ultësirën në lindje dhe malore në perëndim, i formuar nga bashkimi i lumenjve dhe Kura Aras, [3] përfshirë këtu edhe malor dhe ultësirën Karabak [3] (Artsakh [14] [ dyshimtë - diskutuar]), thjeshtë Mil dhe pjesë e fushës Mughan, dhe në para-herë islame, përgjigjej afërsisht në territorin e modern-day Republikës së Azerbajxhanit [3].

Rrethet e Shqipërisë [sqarimin e nevojshme] janë si më poshtë [15]:

Kambysene
Getaru
Elni / Xeni
Begh
Shake
Xolmaz
Kapalak
Hambasi
Gelavu
Hejeri
Kaladasht
Kapitalit Mbretëria gjatë antquity ishte Qabala (Kapalak). [16]

Burimet klasike janë unanim në marrjen e Lumit Kura (Cyros) kufirin midis Armenisë dhe Shqipërisë pas pushtimit të territoreve në bregun e djathtë të Kura nga armenëve në shekullin e 2 para Krishtit [15].

Territorit origjinal të Shqipërisë ishte rreth 23,000 km ² [17]. 387 Pas Krishtit në territorin e Kaukazian Shqipëri, ndonjëherë të referuara nga studiuesit si "Shqipëria e Madhe," [15] u rrit në rreth 45.000 km ². [17] Në shekullin e pestë kryeqyteti u transferua në Partav në Utik, raportohet të kenë qenë ndërtuar në mesin e shekullit të pestë nga II Vache Mbret i Shqipërisë, [18], por sipas ML Chaumont, kjo ka ekzistuar më parë si një qytet armen. [19]

Në një kronikë mesjetar "Ajayib-ad-Botërore", shkruar në shekullin e 13-të nga një autor i panjohur, Arran është thënë se kanë qenë 30 farsakhs (200 km) në gjerësi, dhe 40 farsakhs (270 km) në gjatësi. Të gjithë e djathtë të lumit Kura derisa ajo u bashkua me Aras i atribuohet Arran (banka e majtë të Kura ishte i njohur si Shirvan). Kufijtë e Arran kanë zhvendosur gjatë gjithë historisë, nganjëherë përfshirë tërë territorin e sot Republika e Azerbajxhanit, dhe në raste të tjera vetëm pjesë të Kaukazin Jugor. Në disa raste Arran ishte një pjesë e Armenisë [20].

Gjeografet mesjetare islame i dha përshkrime të Arran në përgjithësi, dhe fshatrat e tij, i cili përfshinte Barda, Beylagan, dhe Ganja, së bashku me të tjerët.

Historia
Epokë Mediana dhe Achaemenid
Sipas një hipotezë mjaft e arsyeshme, Kaukazian Shqipëria ishte inkorporuar në perandorinë Mediana [19]. Penetrim persisht në këtë rajon në një datë shumë të hershme është e lidhur me nevojën për të mbrojtur kufirin verior i perandorisë iranian. [18] [19]. Ndoshta tashmë nën Achaemenids disa masa janë marrë për të mbrojtur kalon Kaukazian kundër pushtuesit megjithatë themelet e Darband dhe seri të portave është tradicionalisht ia përshkruanin nga perandoria Sassanid. [18] Shqipëria ishte inkorporuar në perandorinë Achaemenid dhe ishin nën komandën e the satrapi i Medias [19] [21] në periudhën më vonë.

Periudhës Helenistike
Historiani romak Arrian përmend (ndoshta anachronistically) shqiptarët e Kaukazit për herë të parë në betejën e Gaugamela, ku shqiptarët, Medes, Cadussi dhe Sacae ishin nën komandën e Atropates [19].

Një mbretëria shqiptare ishte themeluar në shekullin e dytë para Krishtit. Shqiptarët janë të përmendur për herë të parë në 331 pes në betejën e Gaugamela si pjesëmarrës nga satrapi i Medias, megjithëse përmendja e tyre këtu është "ndoshta anakronike," sipas Robert Hewsen. [19]

Shqipëria e para duket në histori si një shtet vasal në perandorinë e Tigranes te Madh e Armenisë (95-56 pes). [22] Mbretëria e Shqipëri u shfaq në Kaukazin lindor në shekullin e 2 ose 1 pes dhe së bashku me gjeorgjianët dhe armenët formuan një nga tre vendet e Kaukazit Jugor. [15] [23] Shqipëria ra nën ndikimin e fuqishëm armen fetare dhe kulturore. [18] [24] [25] [26] [27]

Herodoti, Straboni, dhe autorëve të tjera klasike të përmendim në mënyrë të përsëritur Caspians por nuk duket se dinë shumë rreth tyre, ata janë të grupuar me banorë të tjerë të bregut jugor të Detit Kaspik, si Amardi, Anariacae, Cadusii, Albani (shih më poshtë) , dhe Vitii (Eratosthenes apud Straboni, 11.8.8), dhe vendin e tyre (Caspiane) është e thënë të jetë pjesë e Shqipërisë (Theophanes Mytilenaeus apud Straboni, 11.4.5). [28]

Në pjesët e 2 para eres sone e Shqipërisë u pushtua nga mbretëria e Armenisë, me sa duket nga Medes [2] (edhe pse ndoshta ajo ishte pjesë e parë e Orontid Armeni). [29]

Popullsisë origjinal i territoreve në banka të drejtën e Kura para pushtimit armen përbëhej nga njerëz të ndryshme autokton. Ancient Kronikat japin emrat e disa popujve që populluar këto rrethe, duke përfshirë edhe rajonet e Artsakh dhe Utik. Këto ishin Utians, Mycians, Caspians, Gargarians, Sakasenians, Gelians, Sodians, Lupenians, a Reply [AK] anians, Parsians dhe Parrasians. [2] Sipas Robert H. Hewsen, këto fise ishin "me siguri nuk është me origjinë armene", dhe "edhe pse disa popuj e Iranit duhet të zgjidhet këtu gjatë periudhës së gjatë të sundimit persian dhe Mediana, shumica e vendasve nuk ishin as indo-evropianë." [2] Ai gjithashtu thekson se disa nga popujt e bankës së drejtës së Kura "ishin shumë Armenicized dhe se ishin vërtetë shumë armenëve në vetvete nuk mund të prishurit. " Shumë nga ata njerëz janë ende duke u përmendur si entitete të dallueshme etnike kur e djathtë të Kura ishte fituar nga shqiptarët e Kaukazit në 387 pas Krishtit. [2]

Perandoria Romake
Informacione të tjera: Roman Armenia
Ka pasur një marrëdhënie jetëgjatë të Shqipërisë me Romën e lashtë. Latine mbishkrim rock afër malit Boyukdash në Gobustan, e cila përmend Legio XII Fulminata dhe centurioni Lucius Julius Maximus, është prova më lindor të botës së njohur romake. [30] Në Azerbajxhan romakët arritën në Detin Kaspik për herë të parë. [30]

Monedhat romak Kaukazian qarkulluar në Shqipëri deri në fund të shekullit te 3 pas Krishtit. [31] Dy denarë, zbuluar në shtresën e 2 para eres sone, u riformuar nga Clodius dhe Cezarit. [31] Monedhat e Augustit janë të gjithëpranishëm. [31] thesaret Qabala zbuloi denarë e Otho, Vespasian, Trajan dhe Hadrian.

Në 69-68 pes Lucullus, duke kapërcyer armen sundimtar Tigranes II, iu afrua kufijve të Kaukazit e Shqipërisë dhe u pasua nga Pompey. [32]

Pas 66-65 BC Pompey dimërimin nisur fushatën Iberik. Është raportuar nga Straboni me llogarinë e Theophanes e Mytilene që morën pjesë në të. [33] Siç dëshmoi nga Kamilla Trever, Pompey arritur kufirin shqiptar në Qazakh pëlhurë prej fije artificiale. Igrar Alijev ka treguar se ky rajon i quajtur Cambysene ishte i banuar kryesisht nga stock-breeders në kohë. Kur fording lumit Alazan, ai u sulmua nga forcat e Oroezes, Mbret i Shqipërisë, dhe përfundimisht mundi ata. Sipas Plutarch, shqiptarët "qenë të udhëhequr nga një vëlla i mbretit, i quajtur Cosis, i cili sa më shpejt të jetë e luftimeve ishte në afërsi të drejtpërdrejtë, zbriti Pompey veten e tij dhe e goditi atë me një shtizë në dele e parzmoren e tij, por ai u Pompey me anë të trupit dhe e vrau. "[34] Plutarch gjithashtu njoftoi se" pas betejës, Pompey përcaktuar deri në mars të Detit Kaspik, por u kthye mbrapsht nga një numër i zvarraniket vdekjeprurëse kur ai ishte vetëm tre ditë mars të largët, dhe tërhoq në Armeni Vogël ". [35]. Mbretërit e parë e Shqipërisë janë padyshim përfaqësuesit e fisnikërisë vendase fisnor, të cilat dėshmojnė jo armen e tyre dhe emrat e jo-iranian (Oroezes, Cosis dhe Zober në burimet greke). [36].

Gjatë sundimit të perandorit romak Hadrian (117-138) Shqipëria u pushtua nga Alans, një grup iranian nomade. [37]


Kaukazian kufijve të Shqipërisë deri në 387 popullsisë AD.The e Kaukazian Shqipërinë e periudhës romake besohet se i kanë takuar ose të popujve të Kaukazit Northeast [3] apo popujt e Jugut Kaukazian [38]. Sipas Straboni, shqiptarët ishin një grup prej 26 fiseve që kanë jetuar në veri të lumit Kura dhe secili prej tyre kishte mbretin e tij dhe gjuhën e vet. [2] Dikur para shekullit 1 pes ata federuar në një shtet dhe u qeveris nga një mbret [39].

Straboni shkruan për shqiptarët e Kaukazit në shekullin e pare para erës sonë:

"Në kohën e tashme, të vërtetë, një mbret të gjitha rregullat e fiseve, por më parë fiset disa u vendosën veçmas nga mbretërit e tyre në përputhje me gjuhën e tyre disa. Ata të ketë njëzet-gjashtë gjuhë, sepse ata nuk kanë mjete të lehtë të marrëdhënie me njëri-tjetrin [39] "

Rrënojat e Gabala portat e kryeqytetit shqiptar në AzerbaijanIn 1899 një pjatë argjendi featuring toreutics romak ishte zbuluar pranë Qalagah.

Mbishkrimin shkëmb pranë pjesën jug-lindore e këmbë Boyukdash's (70 km nga Baku) u zbulua më 2 qershor, 1948 nga Azerbaijani Jafarzadeh arkeolog Ishag. Legjenda është IMPDOMITIANO CAESARE · Avg gjermanike L · IVLIVS MAXIMVS> këmbën XII · FVL. Sipas titujve Domitian në atë, marshimi në lidhje u zhvillua midis 84 dhe 96. Mbishkrimin u studiua nga Pakhomov ekspert rus Yevgeni, i cili supozohet se fushata që lidhen ishte nisur për të kontrolluar porta Derbent dhe se Fulminata XII ka marshuan jashtë ose nga Melitene, bazën e saj të përhershëm, ose Armeni, ku ajo mund të ketë lëvizur përpara. [40] Pakhomov supozohet se mizëri vazhdoi në vend vazhdimisht përgjatë lumit Aras. Versioni më vonë, të botuar në vitin 1956, deklaron se legjion ishte stacionimin në Cappadocia deri në atë kohë, kurse centurioni mund të kenë qenë në Shqipëri me një mision diplomatik, sepse për bisedime me sundimtarët Lindore komandantëve romakë ishin zakonisht të kihet duke dërguar centurionët. [41]

Në dymbëdhjetë 1.953 denarë e Augustit u zbuluar. [31] Në 1958 një denar, solli në ca. 82 pas Krishtit, ishte shpallur në trove Şamaxı. [31]

Periudhë Parthian
Artikulli kryesor: Arsacid Dinastia e Kaukazit Shqipëri
Informacione të tjera: Parthians dhe Parthian gjuhën
Nën sundimin Parthian, ndikimi iranian politike dhe kulturore në rritje në rajon. [42] Sido që të jetë shtet feudal sporadike e Romës, vendi ishte tani një pjesë së bashku me Iberia (East Gjeorgji) dhe (Kaukazian) Shqipëria, ku Arsacid tjera branched mbretëroi - e një federatë pan-Arsacid familjes [42]. Kulturore, të dominimin e helenizmit, siç nën Artaxiads, tani u pasua nga një superioritet i "Iranianism," dhe, symptomatically, në vend të grek, si më parë, Parthian u bë gjuha e edukuar [42]. Një inkursion në këtë epokë u bë nga Alans që midis 134 dhe 136 sulmuar Shqipërinë, Media, dhe Armenia, depërtojnë deri sa Cappadocia. Por Vologases bindi ata që të tërheq, ndoshta duke i paguar ato.

Periudhë Sassanid
Artikulli kryesor: Shqipëria (satrapi)
Në 252-253 AD Kaukazian Shqipëri, së bashku me Iberia e Kaukazit dhe Armenisë së Madhe, ishte pushtuar dhe aneksuar nga Perandoria Sassanid. Shqipëria u bë një shtet vasal i Perandorisë Sassanid, [43] dhe ruajti monarkinë e saj, megjithatë sipas ML Chaumont mbretit shqiptar nuk ka pasur pushtet të vërtetë dhe shumica civile, fetare, dhe autoritet ushtarak vënë me marzban Sassanid (guvernator ushtarak) i territorit. [19]

Në 297 të traktatit të përcaktuara Nisibis rivendosjen e protektoratit romak mbi Iberia, por Shqipëria mbeti një pjesë përbërëse e Perandorisë Sasanian. Shqipëria u përmend në mesin e krahinave Sasanian të rreshtuara në mbishkrimin që flet tri gjuhë të Shapur unë në Naqsh-e Rustam. [44] [45]

Në mes të shekullit të katërt e mbretit të Shqipërisë Urnayr arriti në Armeni dhe u pagëzua nga Gregori i Illuminator, por përhapjen e Krishtërimit në Shqipëri vetëm gradualisht, dhe mbreti shqiptar mbeti besnik ndaj Sassanids. Pas ndarjes së Armenisë në mes të Bizantit dhe Persisë (në 387 AD), Shqipëria me ndihmën e Sassanid ishte në gjendje të kapin nga Armenia të gjithë bankën e djathtë të lumit Kura deri Araxes lumë, duke përfshirë Artsakh dhe Utik. [19]

Sasanian mbret Yazdegerd II miratoi një urdhër që kërkon të gjithë të krishterët e perandorisë së tij për të kthyer në Mazdaism, nga frika që të krishterët mund të aleat me të Perandorisë romake, i cili ka miratuar kohët e fundit krishterimin. Kjo çoi në një rebelim të shqiptarëve, së bashku me armenët dhe Iberians. Në një betejë që u zhvillua në 451 AD në fushën Avarayr, aleate forcat e armen, shqiptare dhe mbretërit Iberik, të përkushtuar për të Krishterimit, pësoi humbjen në duart e ushtrisë Sassanid. Shumë nga fisnikëria armen ikën në rajonet malore të Shqipërisë, veçanërisht për të Artsakh, e cila u bë një qendër e rezistencës ndaj Sassanid Persi. Qendra fetar i shtetit shqiptar shkoi edhe këtu. Megjithatë, mbreti shqiptar Vache, një i afërm i Yazdegerd II, ishte i detyruar të konvertohet në fenë zyrtare të perandorisë Sasanian, por rikthyer përsëri së shpejti për krishterimin.

Në mes të shekullit të pestë me urdhër të mbretit persian Peroz unë Vache ndërtuar në Utik qytet Perozabad quajtur fillimisht, dhe më vonë Partaw dhe Barda, dhe e bëri atë kryeqytet të Shqipërisë. [46] Partaw ishte vendi i shqiptar mbretërve dhe marzban persisht, dhe në 552 AD selinë e Catholicos shqiptarë u transferua edhe Partaw. [19] [47]

Pas vdekjes së Vache, Shqipëria mbeti pa një mbret për tridhjetë vjet. The Sasanian Balash reestablished monarkisë shqiptare duke Vachagan, bir i Yazdegerd dhe vëllai i mbretit të mëparshëm Vache, mbreti i Shqipërisë.

Deri në fund të shekullit të pestë, e lashtë Arsacid shtëpisë mbretërore të Shqipërisë, një degë e dinastise pushtet e Parthia, u zhduk, dhe në shekullin e gjashtë ajo u zëvendësua nga krerët e persisht apo Parthian familjes Mihranid, i cili pohoi origjinë nga Sasanians. Ata mori një titull persian i Arranshah (shah iethe e Arran, emri persisht e Shqiperise). [3] dinastia qeverisëse u emërua pas persisht Mihran tij themelues, i cili ishte një i afërm i largët i Sasanians. [48] The Mihranid dinasti mbijetuar nën shtet feudal musliman deri 821-2. [49]

Në fund të gjashtë - shtatë shekuj më e hershme në territorin e Shqipërisë u bë një arenë e luftërave në mes Sasanian Persisë, Bizantit dhe kaganate Khazar, dy të fundit shumë shpesh vepron si aleatë. Në vitin 628, gjatë Perso i tretë-turk të Luftës, të Khazarëve pushtoi Shqiperine, dhe Ziebel kreut të tyre të deklaruar vetë zotëria e Shqipërisë, mbledhjen e një takse për tregtarët dhe peshkatarët e Kura dhe lumenjtë Araxes "në përputhje me studimin vendin e mbretërisë të Persisë ". Shumica e Transcaucasia ishte nën sundimin Khazar para ardhjes së arabëve. [18] mbretërve shqiptar mbajtur sundimin e tyre duke paguar haraç për kompetencat rajonale. Sipas Pjetrit e Artë, "presion të qëndrueshëm nga nomadë turk ishte tipik i epokës Khazar, edhe pse nuk ka referenca të qartë për të vendbanimeve të përhershme", [50] ndërsa Vladimir Minorsky deklaruar se, në kohë islame, "qytetin e Qabala gënjyer mes Sharvan dhe Shakki ishte një vend ku janë vendosur Khazarëve ndoshta ". [4]

Kristianizimi
Artikulli kryesor: Kisha e Kaukazian Shqipëri
Feja politeiste e Shqipërisë u përqendrua në adhurimin e tre hyjnive, të caktuar nga Interpretatio Romana si Sol, Zeus, dhe Luna.

Krishterimi filloi të hyjë Kaukazian Shqipërinë në një datë të hershme, sipas Movses Kaghankatvatsi, si fillim si gjatë shekullit 1. Kisha e parë të krishterë në rajon është ndërtuar nga Shën Eliseus, një dishepull i Thaddeus e Edesa, në një vend të quajtur GIS (besohet të jetë moderne-ditës Kishit). Në vitin 498 pas Krishtit (në burime të tjera, 488 AD) [citim i duhur] në zgjidhjen e quajtur Aluen (Aghuen) (i pranishëm ditën Agdam rajonin e Azerbajxhanit), një këshill shqiptar kisha mbledhur për të miratuar ligje të forcohet më tej pozitën e Krishterimit në Shqipëri. [ citim i duhur]

Churchmen shqiptar mori pjesë në përpjekjet misionare në Kaukaz dhe rajonet Pontic. Në vitin 682, catholicos, Izrael, udhëhoqi një delegacion të pasuksesshme për të kthyer Alp Iluetuer, sundimtar i Huns Kaukazit të Veriut, për të Krishterimit. Kisha shqiptare ka mbajtur një numër të manastiret në Tokën e Shenjtë. [51]

Pas përmbysjes së Nerses në 705, elitës shqiptare Kaukazian vendosur për të rivendosur traditën e ka urdheruar Catholicoi e tyre përmes patriarkun e Armenisë, siç ishte rasti para 590. [52] Kjo ngjarje konsiderohet në përgjithësi si heqjen e Kishës e Kaukazian Shqipërisë, dhe uljen e statusit të saj një sekti me atë të një Catholicate brenda trupit të Kishës Apostolike Armene. [53]

Periudhës Islame
Informacione të mëtejshme: Shirvan
Është sugjeruar që ky seksion të ndarë në një artikull të ri. (Diskuto)

Sassanid Shqipëria ra në pushtimin e Persisë islamike në mesin e shekullit të 7 dhe u inkorporuar në kalifatit Rashidun. Mbreti Javanshir e Shqipërisë, sundimtari më i shquar i dinastisë Mihranid, luftuan kundër pushtimit arab e halifit Uthmanit nga ana e Iranit Sasanid. Përballen me kërcënimin e pushtimit arab në jug dhe fyese Khazar në veri, Javanshir duhej të njohin shtet feudal halifit të. Arabët bashkua pastaj territorin me Armeninë nën një guvernator. [19]

Nga shekulli 8, "Albania" kishte qenë ulur në një konotacion gjeografik dhe në mënyrë rigoroze titullar kishtare, [54] dhe është përmendur si të tillë nga historianët mesjetar armen, në vendin e saj nisur nga një numër principatash, të tilla si ajo e principata dhe armen mbretëria e Khachen, së bashku me Kaukazian ndryshme, iranian dhe principatat arabisht: Principatën e Shaddadids, Principatën e Shirvan, Principatën e Derbent. Shumica e rajonit sundohej nga dinastia Sajid e Azerbajxhanit 890-929. Rajon ishte në kohë pjesë e krahinës Abasit e Armenisë bazuar në prova numizmatik dhe historike.

Hershëm në pushtet dinastive muslimane të kohës përfshirë Rawadids, Sajids, Salarids, Shaddadids, Shirvanshahs, dhe Sheki dhe Emiratet e Tiflis. Qytetet kryesore të Arran në kohë të hershme mesjetare u Barda (Partav) dhe Ganja. Barda arritur rëndësi në shekullin e 10, dhe është përdorur në shtëpinë e një nenexhik. Barda u shkarkua nga Rus dhe disa herë skandinav në shekullin 10, si rezultat i Kaspikut ekspedita e Rus. Barda nuk rilindur pas këto bastisje dhe u zëvendësua si kryeqytet nga Baylaqan, e cila nga ana e tij u shkarkua nga Mongolët në 1221. Pas kësaj Ganja u rrit në rëndësi dhe u bë qyteti qendror të rajonit. Kapitali i dinastisë Shaddadid, Ganja ishte konsideruar si "të qytetit nëna e Arran" gjatë sundimit të tyre.

Territori i Arran u bë pjesë e perandorisë Seljuk, e ndjekur nga shteti Ildegizid. Ajo është marrë për pak kohë nga dinastia Khwarizmid dhe pastaj morën nga Hulagu perandori mongol në shekullin e 13-të. Më vonë, ai u bë pjesë e Chobanid, Jalayirid, Timurid, dhe shtetet Safavid.

Ethnogeneses
Pasi shqiptarët u Christianized Kaukazit në shekullin e 4-t, pjesët perëndimore të popullsisë u asimiluan gradualisht nga paraardhesit e armenëve moderne, [55], dhe pjesët lindore të Shqipërisë u Kaukazian Islamized dhe absorbohet nga iranian [56] dhe më pas Turkic popujve (Azerbaijanis moderne) [2]. Mbetjet e vogla e këtij grupi vazhduan të ekzistojnë më vete dhe të jenë të njohur si njerëz Udi. [57].

Para-islamike të popullsisë Kaukazian Shqipëria mund të ketë luajtur një rol në ethnogenesis e një numri të kombësive moderne, duke përfshirë Azerbaijanis, e armenëve e Nagorni-Karabak, gjeorgjianët e Kakhetia, të Laks, të Lezgins dhe Tsakhurs e Daghestan . [58]

Fe
Pushtimit arab dhe kriza Chalcedonian çoi në shpërbërjen ashpër të Kishës së Shqipërisë e Kaukazit. Duke filluar nga shekulli 8, shumica e popullatës vendase ka pësuar islamizimin në masë. Deri në shekullin e 11 ka xhami tashmë ishin conciliar në Partaw, Chabala dhe Shaki, qytetet që ishin kredo e Kaukazian shqiptar krishterimi. [53]

Këto grupe Islamised më vonë do të njihet si Lezgins dhe Tsakhurs ose përzierje me popullata turk dhe iranian për të formuar aktual Azeris ditë, ndërsa ata që mbetën të krishterë u zhytur gradualisht nga armenët [59] apo vazhdon të ekzistojë më vete dhe të jenë të njohur si popullit Udi.

Kaukazian fiset shqiptare e Hereti ishin konvertuar në atë lindore, ortodoksisë me dinarin, Mbretëresha e Hereti në shekullin e 10. Punët fetare të këtij principata të vogla tani ishin të administruara zyrtarisht nga Kisha Orthodhokse e Gjeorgjisë. Në 1010, u bë Hereti zhytur në mbretërinë fqinje gjeorgjiane të Kakheti. Përfundimisht në fillim të shekullit të 12-të, këto toka u bë pjesë e mbretërisë gjeorgjiane nën David Builder finalizimin e procesit të Georgianisation tyre. [60]

Alfabeti dhe gjuha
Artikulli kryesor: Kaukazian Alfabeti shqip

Një gur me një mbishkrim në Kaukazian shqiptare, gjendet në Mingachevir. [61] guri është mbajtur sot në ekspozim në muzeun e Azerbajxhanit Shtetit History.A alfabetit Kaukazian shqiptare e pesëdhjetë e dy letra, disa duke mbajtur një ngjashmëri me karaktere armen apo të Gjeorgjisë, ka mbijetuar vetëm përmes një dorëshkrime të pakta dhe mbishkrime, që daton nga shekulli i 15-të. [62] Ky alfabet të dhënat e Vjetër Udi, një fazë më të hershme të gjuhës bashkëkohore Udi, për të cilën arsye ai është i njohur edhe si Vjetër script Udi.

Skenari mbijeton në një dorëshkrim armen nga shekulli i 15, Matenadaran nr 7.117, botuar fillimisht nga Ilia Abuladze në 1937. Ajo është një gjuhë manual, duke paraqitur alfabetet të ndryshme për krahasim - koptike armen, greke, latine, siriane, gjeorgjiane, dhe Kaukazian shqiptar mes tyre. Alfabeti ishte titulluar: "Ałuanic ʿ girn ç" (armenisht: Աղուանից գիրն Է, do të thotë: "Këto janë shkronjat shqiptare").

Sipas Movses Kaghankatvatzi, alfabeti shqiptar Kaukazian u krijua nga Mesrob Mashdots, një murg armen, teolog dhe filolog dhe shpikësit e alfabetit armen. [63] Një dishepull i Shën Mesrob, Koriun, në Jeta e Mashtots, ka shkruar:

Pastaj erdhi dhe vizitoi atyre një njeri i moshuar, një shqiptar i quajtur Beniaminit. Dhe ai [Mesrop] interesuar dhe shqyrtoi barbare stil i të folurit të gjuhës shqipe, dhe pastaj përmes Zotit të tij e zakonshme dhënë keenness e mendjes shpiku një alfabet, të cilin ai, përmes hirit të Krishtit, i organizuar me sukses dhe vënë në rregull. [64]

The dalluese Kaukazian gjuhës shqipe vazhduar në herë hershme islame, dhe Gjeografet musliman El-Muqaddasi, Ibn-Hawqal dhe Al-Istakhri regjistroi se gjuha që ata bënë thirrje Arranian ishte folur ende në Barda kapitalit dhe pjesa tjetër e vendit në shekullin e 10 . [3] Gjuha e Udi, e folur nga 8.000 persona më së shumti në Azerbajxhan, Gjeorgji dhe gjithashtu, është menduar të jetë e fundit e mbetur gjuha e folur një herë në Kaukazian Shqipëri. [65]


Robert H. Hewsen. "Etno-Historia dhe Ndikimi armen mbi shqiptarët e Kaukazit", në: Samuelian, Thomas J. (Hg.), kulturës klasike armene. Ndikimet dhe Kreativiteti, Chicago: 1982, 27-40.

C. J. F. Dowsett. "Kronikë shqiptare e Mxit'ar OQ", Buletini i Shkollës së Studimeve orientale dhe afrikane, Universiteti i Londrës, Vol. 21, Nr 1 / 3. (1958) p. 475: "Në Shqipëri, Xacen, pjesë e krahinës së vjetër Arcax, kishte ruajtur pavarësinë e saj, dhe ne e dimë se ajo ishte pjesërisht në kërkesën e njërit prej drejtuesve të saj, Princi Vaxtang, që përbëhet Mxit'ar kod të tij."

__________________
"Një burrë mund t?i japë dinjitet rangut të tij, por asnjë
rang s?mund t?ia shtojë dinjitetin një burri ? "

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 02/02/2004
Vendbanimi: U.S.WASHINGTON
Mesazhe: 663

Bashkangjitje: alba.jpg
Ky file është shkarkuar 31 herë.

Një pikturë e Qabala kryeqytetit shqiptar në Azerbajxhan:


Historia

Perandoria Sassanid në shtrirjen e saj më të madh, sipas mbretit Khosrau II.In 252-253 AD Kaukazian Shqipëri, së bashku me Iberia e Kaukazit dhe Armenisë së Madhe, ishte pushtuar dhe aneksuar nga Perandoria Sassanid. Shqipëria mbajti monarki e saj, edhe pse mbreti nuk kishte fuqi të vërtetë dhe shumica civile, fetare, dhe autoritet ushtarak shtrat me marzban Sassanid (guvernator ushtarak) të territorit. Në 297 të traktatit të përcaktuara Nisibis rivendosjen e protektoratit romak mbi Iberia, por Shqipëria mbeti një pjesë përbërëse e Perandorisë Sasanian. [3]

Në mesin e shekullit të 4 mbreti i Shqipërisë, Urnayr, mbërriti në Armeni dhe u pagëzua nga Gregory Illuminator, por përhapjen e Krishtërimit në Shqipëri ngadalë, dhe mbreti shqiptar mbetën besnikë ndaj Sassanids. Pas ndarjes së Armenisë në mes të Bizantit dhe Persisë (në 387 AD), Shqipëria me ndihmën e Sassanid ishte në gjendje të kapë nga Armenia rntire e djathtë të lumit Kura deri Araxes lumit, duke përfshirë Artsakh dhe Utik. [3]

Mbreti Sassanid Yazdegerd II miratoi një urdhër që kërkon të gjithë të krishterë në perandorinë e tij për të kthyer në Mazdaism, nga frika që të krishterët mund të aleat me të Perandorisë romake, i cili ka miratuar kohët e fundit krishterimin. Kjo çoi në rebelim të shqiptarëve, së bashku me armenët dhe Iberians. Megjithatë, mbreti shqiptar Vache, një i afërm i Yazdegerd II, konvertohet në fenë zyrtare të perandorisë Sassanian, por shpejt rikthyer përsëri në krishterimin.

Në mesin e shekullit te 5 me urdhër të mbretit persian Peroz unë Vache ndërtuar në Utik qytet Perozabad quajtur fillimisht, dhe më vonë Partaw dhe Barda, dhe e bëri atë kryeqytet të Shqipërisë. [5] selia e Catholicos shqiptare ishte transferohet edhe Partaw [6], si edhe marzban. [3]

Pas vdekjes së Vache, Shqipëria mbeti pa një mbret për tridhjetë vjet. The Sasanian Balash reestablished monarkisë shqiptare duke Vachagan, bir i Yazdegerd dhe vëllai i mbretit të mëparshëm Vache, mbreti i Shqipërisë.

Nga fundi i shekullit të 5, dinastia qeverisëse e lashtë e Shqipërisë u zëvendësua nga krerët e persisht apo Parthian familjes Mihranid, i cili pretendoi prejardhje nga Sasanians. Ata mori një titull persian i Arranshahs (shahs domethënë Arran, emri persisht e Shqiperise). [7] dinastia qeverisëse u emërua pas persisht Mihran tij themelues, i cili ishte një i afërm i largët i Sasanians. [8] dinasti Mihranid mbijetuar nën musliman shtet feudal deri 821-2. [9]

Në fund të 6 - 7 shekuj më e hershme Krishtit territorin e Shqipërisë u bë një arenë e luftërave në mes Sassanian Persisë, Bizantit dhe kaganate Khazar, dy të fundit shumë shpesh vepron si aleatë. Gjatë Perso i tretë-turk të Luftës, Khazarëve pushtoi Shqiperine, dhe Ziebel kreut të tyre të deklaruar vetë zotëria e Shqipërisë, mbledhjen e një takse për tregtarët dhe peshkatarët e Kura dhe lumenjtë Araxes, i cili ishte "në përputhje me sondazh vendin e mbretërisë të Persisë ". Mbretërit shqiptar mbajtur sundimin e tyre duke paguar haraç për kompetencat rajonale. [10] Shqipëria u pushtua nga arabët më vonë gjatë pushtimit të Persisë islamik
Politika dhe Organizata


Mbreti i Shqipërisë ishte një vasal i perandorisë Sassanid, edhe pse monarkia nuk ushtrojë kontroll shumë. Mbreti ishte i përgjegjshëm për të marzban, i cili mbahet autoritet real në pushtet civile, fetare dhe ushtarake. Kryeqyteti i krahinës ishte P'artaw (nuk ka lidhje me Parthia), ku ata riformuar monedhave në 5 dhe 6 shekuj. Gjykata shqiptare ishte modeluar ndoshta në gjykatë armen me huazimet nga Parthian Irani. Shqipëria gjithashtu ka ekuivalent Sassanian e framandar wuzurg (kryeministër) por çfarë ishte roli i tij nuk është i njohur, por, si në Sassanian Armeni, është e mundur që ai ishte vartës të marzban. [3]

Qytetet dhe fortifikimeve

P'artaw u krijua si kryeqytet në shekullin e 4. Ai u emërua më vonë Perozabad kur Peroz rindërtuar të qytetit. Qyteti iu nënshtrua edhe një tjetër ndryshim të emrit me Kavad fortifikuara qytet dhe e quajti atë Perozkavad (Kavad fitimtar). Në këtë kohë P'artaw ishte shumë i begatë dhe një bastion i fuqishëm diku në shekullin e 5. Kabala, ish Kapitol, mbahet ende disa rëndësi, dhe më vonë u bë një shoh e një peshkop. Gërmimet kanë zbuluar një kala e mure, ndoshta nga 5 apo 6 shekuj. Xalxal, një qytet i vendosur në Uti por afër Iberia, u bë qëndrimi dimrit të mbretërve shqiptarë. Diwatakan, edhe në Uti, u bë e qëndrimit të verës.

Sassanian mbretërit, të tilla si Yazdegerd II, Kavad I, dhe II Khosrow ndërtuar edhe shumë fortifikimeve në Kaukaz dhe bregdetit Kaspik, më i famshëm është një nga Darband. Movses Kalantuaci flet e "mureve të mrekullueshme e ndërtuar në shpenzim të madh nga mbretërit e Persisë."

__________________
"Një burrë mund t?i japë dinjitet rangut të tij, por asnjë
rang s?mund t?ia shtojë dinjitetin një burri ? "

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 02/02/2004
Vendbanimi: U.S.WASHINGTON
Mesazhe: 663

Bashkangjitje: sassanid-empire-610ce.png
Ky file është shkarkuar 28 herë.

Sassanid-empire-

__________________
"Një burrë mund t?i japë dinjitet rangut të tij, por asnjë
rang s?mund t?ia shtojë dinjitetin një burri ? "

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 02/02/2004
Vendbanimi: U.S.WASHINGTON
Mesazhe: 663

Bashkangjitje: 397px-mat142rk.jpg
Ky file është shkarkuar 26 herë.

Kaukazian alfabetit shqiptar, ndonjëherë i quajtur Old script Udi, është një alfabet të përdorura nga shqiptarët e Kaukazit, një prej popujve të lashtë dhe indigjene Northeast Kaukazian territorin e të cilit përbëhet nga pjesët e sotme dhe Daghestan Azerbaixhan. Edhe pse e përmendur në burimet e hershme, nuk ka shembuj të shkruar prej tij ishin të njohur të ekzistojnë deri sa u rizbulua më 1937 nga një studiues e Gjeorgjisë, Profesor Ilia Abuladze. [1] alfabet u gjet në Matenadaran MS nr 7.117, një gjuhë armen manuale nga shekullit të 15-të. Ky manual paraqet alfabetet të ndryshme për krahasim: armenisht, greqisht, latinisht, siriak, gjeorgjiane, koptike, dhe Kaukazian shqiptar mes tyre. Alfabeti shqip Kaukazian ishte me titull: "e Aluanic girn" (letra Albanic). Abuladze bërë një supozim se ky alfabet ishte i bazuar në shkronja të Gjeorgjisë.

Ndërmjet viteve 1947 dhe 1952, gërmimet arkeologjike në Mingachevir nën udhëheqjen e S. Kaziev gjetur një numër i objekteve me shkrim shqiptare - një altar guri pas me një mbishkrim rreth kufirit të saj që përbëhej nga letra shtatëdhjetë, dhe një tjetër gjashtë objekte shqiptar epigraphic me tekste të shkurtër (që përmbajnë nga pesë deri në letra pesëdhjetë), duke përfshirë shandanët, një copë tjegull, enë dhe një fragment. [2]

Udi gjuhën, duke folur rreth 8.000 njerëz, kryesisht në Azerbajxhan, por edhe në Gjeorgji dhe Armeni [redakto], mendohet të jetë e fundit e mbetur gjuha e folur një herë në Kaukazian Shqipëri. [3]

Sipas Movses Kaghankatvatsi, Alfabeti shqip Kaukazian u krijua nga Mesrob Mashtots, murg armen, teolog dhe përkthyesi i cili ka meritën edhe me krijimin e alfabetit armene dhe gjeorgjiane. [4]

Historian armen, Koriun, në librin e tij Jeta e Mashtots, ka shkruajtur:

Pastaj erdhi dhe vizitoi atyre një njeri i moshuar, një shqiptar i quajtur Beniaminit. Dhe ai Mesrob Mashdots hetim dhe ka shqyrtuar folurit barbare të gjuhës shqipe, dhe pastaj përmes Zotit të tij e zakonshme dhënë keenness e mendjes shpiku një alfabet, të cilin ai, përmes hirit të Krishtit, i organizuar me sukses dhe vënë në rregull. [5]

Puna e parë të arsyeshme të gjatë në alfabetin shqiptar Kaukazian u zbulua në një palimpsest në manastirin e Shën Katerina mbi malin Sinai në vitin 2003 nga Dr Zaza Alexidze, por ishte një lectionary që përmban vargje nga 2 e Korintasve 11 daton në fund të shekullit 4 ose 5 fillim AD, me një Patericon Gjeorgjisë shkruar mbi të. [6] Alexidze beson se gjuha ishte stërgjyshore të Udi moderne. Jost Gippert, profesor i gjuhësisë krahasuese në Universitetin e Frankfurt (Main), po përgatit një botim të kësaj dorëshkrim. [7]

[redakto]
Lidhje të jashtme
^ Ilia Abuladze. "Rreth zbulimin e alfabetit të Aghbanians Kaukazian". Në Buletinin e Institutit të gjuhës, Historia dhe Material Culture (ENIMK), Vol. 4, Ch. I, Tbilisi, 1938.

^ Philip L. Kohl, Mara Kozelsky, Nachman Ben-Yehuda. Fala selektiv:


Arkeologji në ndërtim, Përkujtimit, dhe përkushtimin e Pastat Kombëtare. University of Chicago Press, 2007. ISBN 0226450589, 9780226450582

^ "Kaukazian shqiptar Script. Rėndėsia e Decipherment" (2003) nga Dr Zaza Alexidze.

^ Moisiu Kalankaytuk, Historia e Aluank, I, 27 dhe III, 24.
^ Koriun, jeta e Mashtots, Ch. 16.

^ Alexidze, Zaza dhe Betty Bler. 2003. Kaukazian shqiptar Alphabet: dorëshkrim lashtë zbuluar në hi. Azerbaixhan 11.3:56,57 ndërkombëtare.

^ Digitization e doreshkrimeve shqiptar palimpsest nga Mt. Sina

__________________
"Një burrë mund t?i japë dinjitet rangut të tij, por asnjë
rang s?mund t?ia shtojë dinjitetin një burri ? "

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 02/02/2004
Vendbanimi: U.S.WASHINGTON
Mesazhe: 663

Udi paraqet një gjuhë të rrezikuara të Kaukazian Juglindore (Lezgian) familje gjuhësore. Aktualisht, ai flitet nga rreth 4,000 njerëz në fshatin e Nizh (% ni z ^) në pjesën veriore të Azerbajxhanit, si dhe nga rreth 50 persona në fshatin fqinj të Oguz (formerly Vartashen). Përveç kësaj, një numër i konsiderueshëm i folësit Udi (~ 200) banojnë në fshatin e Lindore Okt'omberi në Gjeorgji, një zgjidhje e themeluar nga emigrantët Vartashen në 1922. Që të gjatë, Udi ka përmbushur interesat e të dy gjuhëtarët dhe historianët. Nga njëra anë, gjuha është shënuar për një numër karakteristikash typologically spikatur (shih Schulze 1982, 2000, Harris 2002, Schulze (e ardhshme)). Historianët zakonisht parasysh kryetarët e Udi si pasardhësit e një prej popujve të Kaukazit e Shqipërisë, një "mbretëri" të vendosura në rajonet veriore dhe perëndimore tani Azerbajxhani (100 pes - 700 AD).




Deri në 1996, pak kishte qenë i njohur për gjuhën e përdorur në lidhje me alfabetin Aluan. Fjala hershme tha të jetë 'shqiptar' ose Aluan dokumentuar deri tani rrjedh nga fragment i një liste leksikor përshkruhet në një Heracleides caktuar. Kjo listë është përfshirë në të ashtu-quajtur Oxyrhynchis Papyri (100-200 AD). Pasazh përkatëse thotë: μιληχ γενειον υπο Αλβανιων των ομορουντω [ν] (, milēkh - mjeker sipas shqiptarëve fqinje ', Pap. Oxy. 180265 (Grenfell & Hunt 1922:158), unë falenderoj Bill gjyqtari për këtë referencë). Edhe pse fjala në fjalë ka një pamje të Lezgian ',' (krahasoni Archi Muz ^ ur, Tabasaran (Dübek) midz ^ ri, Rutul me ^ c ^ 'ri, Lezgi c ^ IRI (> dz Kryts ^ IRI), Tsakhur MUC' ri , Budukh mic ^ 'er, Khinalug mic ^: si ^), është e vështirë që të bëjnë atë në ndonjë nga gjuhët e kandidatit (në Udi, termi Lezgian është zëvendësuar nga k'adz ^ ux). Një listë e të ashtu-quajtur emra shqiptar muaj mbijetuar në një numër të dorëshkrimeve mesjetare dha dhënë të parë në gjuhën e Aluan. Në thelb, ne duhet të merren me Parisin Arm dorëshkrimin '114' (Brosset 1832), një listë e emrave të muajit të hartuar nga nga Anania Å_irakac `i, variante e cila ndodh për shembull në dorëshkrime nga Hovhannēs Imastaser (~ shekullin e 12, armenisht) et Sulxan Saba Orbeliani (shekullin e 18, Gjeorgjisë), shih Schulze 1982:284-5 dhe (më e rëndësishmja) Gippert 1987 për detaje. Natyrisht, në pjesë të paktën emrat muaj janë të lidhura në mënyrë të qartë të Udi. Si rezultat, gjatë hipoteza në këmbë ka shfaqur, sipas të cilit gjuha e popullit Aluan paraqet një variant më të vjetra të Udi.



Kjo hipotezë është mbështetur nga një numër bashkë-argumente. Për shembull, Udi janë vetëm grupit të krishterë në Azerbajxhan. Sipas traditës së tyre, ata dikur kishin qenë pjesë e kishës shqiptare që kishin hequr nga autoritetet Tsarist në 1836 (ri-themeluar në 2003). Përveç kësaj, emrat e lidhur padyshim me UDI ethnonym ishte referuar vazhdimisht për nga burimet e lashta kur duke folur për rajonin e Kaukazit shqiptar. Ky rajon ka qenë i njohur në kohët klasike nën emrin 'Αλβανία ose' Αλβανίς, në traditën armen Աղուանք fjalë (ałowank `) ka qenë përdorur (რანი Gjeorgjisht (rani), me siguri rrjedh nga arabishtja الران (ar-rānu), e cila përsëri ishte huazuar nga Առամ toponym Armenian (Arani)). Kaukazian Shqipëria përfaqësonte një shtet më tepër heterogenous 'që kishte qenë christianized si fillim si shekullin e 2 ose 3 (sipas traditës nga Elise (Eleusius), thuhet të jetë porositur prej Jakobit, vëllait të Jezusit, shih Mämmädova 2003). Një nga krahinat e Aluan Uti kishte qenë, popullata e cila njihet me emrin Udini (ose Utidorsi) në burimet latine, dhe nga Οὐίτιοι emër në burimet greke. Në armen, Ուտիք termat (owtik `) ose Ուտիացիք (owtiac ¢ ik`)) kishin qenë përdorur. Krahina e Owtik `u vendosur në mes të rrjedhës së mesme të lumit Kura dhe rajon Qarabakh Malore, pra në jug të habitateve aktual të folësit bashkëkohore Udi. Më shumë gjasa, banorët e Owtik `të paktën në pjesët e folur një gjuhë lidhur me ose të barabartë me atë të Gargarac` ik `, përmendur më lart.



Duhet të theksohet, megjithatë, se asnjë nga tre emrat (Udini ~ ~ Οὐίτιοι Owtik `Αλβανία; '~ Ałowank`; Γαργαροί ~ Gargar (ac `i) k`) mund të sigurt etymologized me ndihmën e Udi bashkëkohore. Nuk është një shans të vogël për të lidhen UDI termi (përdoret gjithashtu si një vetë-emërtimi i Udis bashkëkohore) në qūtīm ethnonym që etiketat një grup pagan që ka sunduar mbi Evropën Qendrore dhe Jugore Mesopotami (2200-2100) dhe i tha që të rrjedhin nga rajonet veriore të maleve Zagros. Burime Urartian përmend një lumë Uduri thuhet të jetë vendosur në kufirin e Etiu tokës (p.sh. MeÅ¡čaninov 1978:319), dhe kjo mund të jetë se një nga dy ethnonyms mund të barabartë për të UDI afat. Αλβανία Termi '~ Ałowank `ndoshta pasqyron një formë * aluan e cila është në disa raste për të dyja paralleled emrin e një fshati në Shah-malet Dagh (Alpan) dhe në emrin e një para-islamike në hyjni Lezgistan (Alpan). Megjithatë, ky propozim neglizhon fakte të rëndësishme historike dhe duhet të merren me kujdes të madh.



Si përfundim, si dëshmi të drejtpërdrejta dhe të tërthorta bëjnë me dije se gjuha e 'madhe' të Aluan (dmth gjuha e Gargar (ac `i k)`) duhet të ketë qenë një variant e hershme të Udi. Ky supozim pa konfirmim në vitin 1987, kur shkencëtari gjeorgjiane Zaza Aleksidze zbuluar një palimspest ruajtur në Mt. Manastir Sinai.



Në vitin 1996, shkencëtari gjeorgjiane Zaza Aleksidze - duke bërë punë dokumentar në manastirin e Shën Katerina në Mt. Sinai - zbuluan dy dorëshkrime të Gjeorgjisë palimpsest (etiketohet conventionally N/Sin-13 ose N/Sin-55 ose M13 dhe M55) që përmbajnë në mjedisin e tyre më të ulët, shumë tekste të lahet shtresa në dorëshkrim shqiptare (shih Aleksidze & Mahe 1997, 2.002 për një detajuar prezantimin e dorëshkrimeve dhe një diskutim paraprak i gjuhës së shtresave të ulta, http://armazi.uni-frankfurt.de/armaz3.htm për një prezantim të projektit Sinait). Ndërkohë, punë pioniere e Aleksidze ka qenë e vazhdueshme nga Jost Gippert (Frankfurt) dhe Volfgang Schulze (Mynih). Për momentin, gati tërësinë e folios lexueshme e të dyja dorëshkrimeve është deshifruar dhe interpretohen. Supozim Aleksidze që ne duhet të merren me një lectionary tepër të vjetra të përdorura në Shërbimin e Shenjtë doli të jetë e saktë. Për arsye të autorit, unë nuk mund të shkojnë në detajet e tërë korpusit (shih botimin e projektuar në Aleksidze & Gippert & Mahe & Schulze (e ardhshme)). Prandaj, më duhet të kufizojnë veten vërejtjet më të përgjithshme.



Si përfundim, të dy dorëshkrime të përbëhet nga rreth 180 folios (recto / anë e prapme), në pjesë të shtrembëruar rëndë dhe vetëm fragmentare. Ata tregojnë tekst Aluan në vija horizontale përshkohet nga shtresa e sipërme e tekstit të Gjeorgjisë në vija vertikale (shih http://armazi.uni-frankfurt.de/sinai/albanica/m13.htm për pamje). Teksti Aluan është larë me forcë jashtë. Personazhet e saj janë (në pjesët kryesore) u bashkua me letra gjeorgjiane të shtresës së sipërme. Teksti origjinal shqiptar ishte shkruar në dy kolona (22-23 rreshta për faqe), e cila 15-20 shkronja për rresht. Përveç kësaj, shkronja më të vogla janë përdorur për të shtuar komente të rëndësishme për përdorimin e lectionary në Shërbimin e Shenjtë. Në fund të M13 n63, shkrues duket të ketë shtuar një "notë personale '.



Pjesa më e madhe e lectionary është ruajtur në M13, M55 fragmentar ndërsa është shumë më e vogël dhe më shumë në natyrë. Kjo nuk është fare e qartë nëse dy dorëshkrime ishin shkruar në të njëjtën kohë. Ndoshta, M13 është i vjetër që rrjedhin nga shekulli i 5 ose 6, ndërsa M55 ka qenë shkruar në shekullin e 8 (shih Aleksidze 2002). Megjithatë, ajo vjen e qartë se të dy dorëshkrime në fillim përfaqësoi një libër të vetëm 'i cili përmbante pasazhe nga Dhjata e Re, si dhe të paktën një pasazh nga Dhjata e Vjetër.





2. Mostra



Kalimin e mëposhtme nga Sinai M13 n75 (Folio 76r-77v, B kolona) ndihmon për të ilustruar gjuhën e Palimpsest (leximi origjinal i linjave 6-22 nga Zaza Aleksidze; rilexoj dhe korrigjuar nga W. Schulze dhe J. Gippert) :



Version lineare 2,1




(1)
owq'abiyayza (x): Xib


(2)
az omn% ^ ^ iz acEhE


(3)
zowg ^ iowns ^ ^ owbAwg një


(4)
(y) ~ ig oxmarg ^ ^ (i) zowhE


(5)
Laq'mox avelomc ^ ar


(6)
marak'esownowxt'owr


(7)
moxoc


(8)
Marak'esownowxaba


(9)
zak'owg ^ oxoc: mars


(10)
ak'esownowxC'inow


(11)
xocma (r) ak'esownowx


(12)
het'anosowg ^ oxoc


(13)
marak'esownowxkala


(14)
kamarak'esownowx


(15)
% k 'abanamarak'e


(16)
sownxc'ayax: mar


(17)
ak'sownowxa [c /] pe


(18)
i ^ ebaxoc: marak'e


(19)
sownowg ^ onownbor


(20)
zownowg ^ [në] nowg ^ owr


(21)
bowres [ownenav] elom


(22)
c ^ ar: bowsinown (i) g ^ i




2,2 version Glossed



Ky pasazh përmban një përkthim prej 2 Kor 11, [2] 5-2 [7]. Një interpretim gjuhësor i (16) është dhënë më poshtë. Vini re se glosses rrjedhin nga sistemi i aplikuar për Udi nga Schulze (e ardhshme). Një përkthim paraprake e 2 Kor 11,26-27 ishte përgatitur nga Zaza Aleksidze. Këtu, një interpretim i rishikuar është dhënë në bazë të korrigjimet dhe plotësimet e propozuara nga W. Schulze dhe J. Gippert):



<25>

[... 1] xib-[2] n om% ez ^ ^ iz-ac-E hE

tre-anijembytje coll-lv:-kalojnë perf lv-perf

'Tri herë kam vuajtur anijembytje'



[3] zow g ^ i vet s ^ bAwg ow ^ a [4] (y) ~ ig ^-Marg dem ^ (i)-zow-hE

Unë ditën dhe natën mes thellësi DTA (?): Dat2 vuajtje-1sg-lv-perf2

"Një natë dhe një ditë kam qenë në të thellë."



<26>

[5] Laq'-m-avel bari-om c ^ ar

rruga-pl-dat2 shumë-coll fish

"Shpesh në rrugë"



[6] marak'esown-owx t '(= k?) Owr-[7] m-oxoc

rreziku-dat2 lumi-pl-AJ

Në rrezik të lumenjve "



[8] marak'esown-owx ABA [9] zak'-owg ^-oxoc

rreziku-dat2 hajdut-pl-AJ

Në rrezik të vjedhësve '



mar [10] ak'esown-owx C'inowx-[11] oc

rreziku-dat2 bashkatdhetar-AJ

Në rrezik të bashkëkombasve '



ma (r) ak'esown-owx [12] het'anos-owg ^-oxoc

rreziku-dat2 pagan-pl-AJ

Në rrezik të gentils '



[13] marak'esown-owx kala [14] k-një

rreziku-dat2 qytet-dat

Në rrezik në qytet '



marak'esown-owx [15] k 'aban%-a

rreziku-dat2 shkretëtirë-dat

Në rrezik në shkretëtirë '



marak'e [16] mbillet-c'ayax owx

rreziku-dat2 detit: dat2

'Në rrezik në det'



mar [17] ak'esownowx a [c /] pe [18] është i ^ EB-axoc

rreziku-dat2 vëllezërve të rremë-AJ

Në rrezik të vëllezërve të rremë '



<27> marak'e [19] mbillet-owg ^-në borz vet [20] vet-owg ^ [-on]

rreziku-pl-erg dhe punë-pl-erg

'Me rreziqe dhe labors'



nowg ^ owr [21] bowr-es [vet-en av] el-om [22] c ^ ar

qëndrim pas-masd-erg-coll shumë fish

Në watches shpesh '



ig bowsin vet ^ (e)

ty uritur dhe thirs []

Në uri dhe etje ... '





3. Analiza




(y) ~ ig ^-dem
'Thellë, thellë', dat2
Udi dat2-dem


a [c /] pe
'False'
Udi APC ^ gënjeshtar i ''


-abazak' owg ^-oxoc
'Cubi' (Pl., AJ.)
Abazak armen, pl Udi. -UX, AJ. -oxo


avel-om
'Shumë' (formular rendor)
Udi rendor-un <*- um


bAwg ^-a
'Në mes'
Udi të g ^% ^, dat. -a


borz-vet-owg ^-në
'Ngarkesa' (Pl., erg.)
Plural Udi-UX, erg. -Të


bowsi-n
'Uri' (instr.)
Udi busa 'uri', erg. / instr. -në


bowr-es-vet-en
'Dalë' (masd., erg.)
Udi masd. -esun, erg. -En


c'ay me hanxhar
'Det' (dat2)
Krah. deti cov ',' (?), Udi dat2 me hanxhar


c ^ ar
'Dele'
?


C'in-owxoc
Bashkatdhetar '
AJ Udi. -UXO


g ^ i
'Ditë'
Udi g ^ ditë i ''


h-E
'Te' (perf2)
Udi perf2-ey


het'anos-owg ^-oxoc
'Pagan' (Pl., AJ.)
(Grek>) Arm. pl pagan ', hetanos' Udi. -UX, AJ. -Oxo


IG ^ (e) [...]
Etje '
?


është e ^ e-b-axoc
Vëllezërit ',' (Pl. rëndësishme., AJ.)
AJ Udi. -Axo


aban k '%-a
"Fushë të hapur, 'shkretëtirë (dat.)
Shkretëtirë Ava k Udi '% n%', fushë të hapur ', dat. -a


kalak-a
'Qytet (dat.)
Krah. `k` alak, dat Udi. -A


Laq'-m-dem
'Rrugë' (pl, dat2)
Udi yaq ', pl. -m-, dat2-dem


marak'-es-vet-owx
'Vuajnë-shih' (masd., dat2)
Ak'sun Udi 'për të parë', dat2-ux


marak'-esown-owg ^-në
'Vuajnë-shih' (masd., pl. Erg.)
Ak'sun Udi 'për të parë', pl. ug-^ -, erg. -të


Marg ^ (i)-zow-h-E
'Vuajtur' (1sg, perf2)
Udi 1sg-zu, perf2-ey


az% n ^ ^ iz-ac-E
'Anijembytje mp (, perf2)
Mp Udi: Historia-ac-, perf2-ey


nowg ^ owr
'Zgjuar'
Mog Udi ^ ose 'zgjuar'


zotëroj
'Dhe'
Q'a Udi-n 'dhe'


s ^ OW
Natë "
Udi s ^ u


t '(= k?) owr-m-oxoc
'Lumë' (pl, AJ)
Kur Udi, pl. -m-, AJ. -Oxoc


xib-om
'Tre' (coll., ord.)
Xib Udi, ord. -un <*- um


zow
'I'
Udi zu 'I'






Shtojca



Kaukazian shqiptare ',' (Aluan) mbishkrimet

(© Volfgang Schulze 2003)



Nuk ekziston një korpus i vogël i të ashtu-quajtur Kaukazian shqiptar ose mbishkrimet Aluan më e famshme e cila është shkruar Mingečaur gjetur në vitin 1949 gjatë gërmimeve në rajon Mingečaur në Evropën Qendrore Azerbaixhan (shih. Edhe pse ne nuk mund ta përjashtojë mundësinë që një ose dy nga (shpesh fragmentare) mbishkrimet janë Kartmonedhat false, ne ende mund të qëndrimit se pjesa kryesore e këtij korpusit është e lidhur dhe buron nga periudha Udi Vjetër. Bascially, ne duhet të merren me tre llojet e mbishkrimeve: a) më të gjatë, kandidon për tekst një piedestal, b) Tekstet e shkurtër mbi candleholders dhe pllaka për mbulim, c) pjesë e listave të alfabetit Aluan. Asnjë e teksteve ka qenë lexuar dhe interpretuar në mënyrë të sigurt deri më tani. Megjithatë, ato pjesë që janë të hapur për një interpretim gjuhësor tregojnë qartë se gjuha në themel është një variant i Vjetër Udi. Dokumentacionin e mëposhtëm të mbishkrimeve nuk ka qëllim në një interpretim të plotë. Përkundrazi, unë do t'i referohen në ato pjesë se një origjinë tregoj Udi (shih Murav'ev 1981 për një përshkrim të korpusit).



T 1 (= Mingec ^ piedestal aur, duke shërbyer për të kryer një kryq (Schulze) ose fronin (Gippert)) [ca. 60 x 60 cm]; Ndoshta shekullin e 7 pas Krishtit.

Shiko Gippert (në shtyp) për analizë më të fundit dhe më të detajuar.



1 (q ') iyas BE të (a) (i) (n)? O (l) o arah / c ^ Ene ei / n

?: dat3 Zotit: gen?: gen LOC folje: lv: perf2: 3sg?

'Vendosur për X e Perëndisë LOC X (?)'



2 h / c ^ el ju owsena xosroo (w) _

? 27 year: Khosrow dat [: gen]

'[...] Në vitin e 27 të Khosrow'



3 _________serb [aun ]_______

firs [t]

'[... ...] Firs [t ... ... ....]'



4a __Aw / s. / h c ^ os / b / (% i) (n = p '?) isk'ap'osen bi

Bischop PN: erg bëni: Historia



4b yayn

pjesë: Historia: 3sg



Devijon lexim i pranishëm në pjesë të vogla nga deri më tani më i plotë dhe më i besueshëm interpretimin e Mingec ^ mbishkrimin aur (Gippert (në shtyp)) i cili gjithashtu synon situating përmbajtjen e shkruar në historinë e klerike e Shqipërisë. Këtu, unë nuk mund të diskutojë në detaje Gippert e shumë promissing dhe methodologically mirë themeluar qasje. Megjithatë, lexuesi duhet të kini parasysh se analiza Gippert për të parë sugjeron një interpretim që duket të jetë koherent me të dy të dhëna historike dhe gjetjet në lidhje me gjuhën e Palimpsest. Segmentet e mëposhtme të Mingec ^ mbishkrimin aur mund të jetë e lidhur në mënyrë të sigurtë për të Udi ose në gjuhën e Palimpsest:



q'iyas (Gippert: miyas) Është e qartë humbur tani Vjetër Udi-s-dhanore ( 'dat3')

Shkurtesa BE e 'zot' ose 'zoti' (= Palimpsest)

-hene (?) = hE Palimpsest-ne (be-perf2-3sg: foc)

= owsena Udi usen-a në vit '

[s] er [b] - = serbaown Palimpsest i parë '

-en = ergative Udi-en

= biyay Palimpsest biyay (do: e kaluara)



T 2 (Candleholder, Mingečaur) [8 x 5 x 5 cm]

(Trever 1959: Tabl.35, ri leximi © W. Schulze 2003)




Unë
II
III
IV

1
zayo




2
ggo




3
kar (x)
Xena
ibow
b ~ E et '

4a



owXbe (c)

4B
e


g ^ ahak '

5
hAwk'e
q'a (k '). (x) bi
yay





Katër anët e candleholder nuk janë plotësisht të theksuara. Prandaj, riparimin e linjave origjinal është paksa problematike. Megjithatë, një lexim të mundshëm është:

yog za gokar naibow (e) Xe b ~ E et'owX të (c) e

I: dat? të = i pafe: perf2 shërbëtorit Zotit: gen ky (?): dat2 lutem: perf (?)

g ^ q'a hAwk'e ahak '(g ^). (x) biyay

? gëzim: 3sg? bëjnë: pjesë: e kaluara



Elementët e mëposhtëm mund të identifikohen:

za za Udi = 'I: dat'

gokar (e) Xe = Palimpsest gokarXE (Perf2), që rrjedhin nga Pal. karXesown

Për të shpëtuar ", kuptimi i preverbially

formë shënuar ndoshta i pafe 'ose' të përulur "(
shërbëtori = naibow Palimpsest naibow ', skllav'

b ~ E Shkurtesa kuptimin 'zot' ose 'zoti' (gjinore apo ergative)

gëzim 'Skifteri' = Palimpsest Skifteri '

biyay biyay Palimpsest (do: e kaluara)



T 3 (Fragment i candleholder (?), Mingečaur) [16 x 4 (, 5) cm]

(Murav'ev 1981:275, ri leximi © W. Schulze 2003)



1 (?) Zow va ba (l) një OA [_____?]

Unë ju sg bëni: pjesë: fut?

2 (?) ... ... Biya (y) [_____?]

... Do: pjesë: e kaluara

3 (?)? Bowq'ana iye [____?]

.... dashuria

Udi segmente të vjetra janë:

zow = Udi zu, unë '

sg va va Udi = 'ju:: dat'

bala = Udi / Palimpsest b-ala 'nuk-fut2'

= biyay Palimpsest biyay (do: e kaluara)

bowq'ana = Palimpsest bowq'ana 'dashur'



T 4 (Candleholder, Mingečaur) [18 x 11 x 10 cm]

(Murav'ev 1981:279, ri leximi © W. Schulze 2003)

ki zow (W) pe

Unë djeg (?): Lv: perf



Kuptimin e ki (W) pe [fjalët ki (dz) pe] është i panjohur. Natyrisht, ne duhet të merren me thjeshtë një 'përsosur (-d) për të shtuar folje dritë-p-. Zow fillestar formë korrespondon Udi zu 'unë'.



T 5 (mbulim tjegull (?), Mingečaur) [10 x 10,5 cm]

(Murav'ev 1981:273, ri leximi © W. Schulze 2003)



1 m zow [_________]

Unë ...

2 bAwg ^ a [_______]

in = midth ...

3 h ~ zow k'e [______]

sepse unë ...

4 (b). hel (i )[_______]

[nuk] njeri gen ...

(x) [_______________]



Ky fragment tregon korrespondenca e mëposhtme me (e vjetër) Udi:

zow Udi = zu I '

bAwg ^ a ^ bawg Palimpsest një 'në midth' (Udi të mesme g ^% ^ '')

h ~ k'e = Palimpsest h ~ k'e, një shkurtim të thotë 'sepse'.

hel = Palimpsest hel (> Udi (pl.tant.) el-mux) 'shpirt, frymë'



T 6 (mbulim tjegull (?), Mingečaur) [cm 16 x 4]

(Murav'ev 1981:281, ri leximi © W. Schulze 2003)



Mana (k')?[____]

[Emri personal?]



Interpretimi i këtij pasazhi mbetet e paqartë.



T 7 (Candleholder, Mingečaur) [11 x 7 x 7 cm]

(Murav'ev 1981:277, ri leximi © W. Schulze 2003)




Unë
II
III
IV

1
ab
g (d)
ezE
Ytč '

__________________
"Një burrë mund t?i japë dinjitet rangut të tij, por asnjë
rang s?mund t?ia shtojë dinjitetin një burri ? "

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar