trojani
Veteran ne forum
Regjistruar: 20/12/2003
Vendbanimi: danimarke
Mesazhe: 900
|
"Pasurimi i gjuhes shqipe ne mediat"
"Pasurimi" i gjuhës shqipe në mediat
Nga Robert Shvarc
Nuk ma do mendja se më përket vetëm mua që t'ua kujtoj bashkëkombasve të mi, se gjuha është identiteti i një kombi, pasaporta e tij, me të cilën ai paraqitet në botë. Kjo është thënë dhe stërthënë, është vërtetuar dhe stërvërtetuar. Megjithatë, një rikujtim i kësaj të vërtete absolute nuk do t'i bënte keq një pjese mjaft të madhe të asaj "armate" të pafund gazetarësh dhe gazetarkash, të cilët, me një arrogancë, mendjemadhësi dhe mospërfillje skandaloze, po e përdhosin përditë e më shumë, thuajse në të gjitha mediat, gjuhën tonë të bukur dhe unikale amtare. Ndoshta ata nuk e dinë se ka kombe (dhe jo vetëm një e dy, por disa), të cilët gjatë mijëvjeçarit të tërë e kanë ruajtur brez pas brezi gjuhën e tyre, të folur dhe të shkruar, duke i bërë ballë në mënyrë të admirueshme asimilimit apo shfarosjes dhe përndjekjeve nga ana e fqinjëve të tyre pushtues dhe oreksmëdhenj. Dhe, për fat të mirë, njëri nga këto kombe është edhe kombi shqiptar. Gjithashtu, ndoshta, ky brez kalemxhinjsh të vetëkënaqur (nuk kam si t'i quaj ndryshe ata që, madje, me "fakultet" filologjie apo gazetarie) nuk kanë as njohuritë elementare të gramatikës, morfologjisë, sintaksës dhe drejtshkrimit të gjuhës shqipe. Pastaj ( a s'është për të qeshur?!) dëgjojmë gjithandej, se filan fëstëku "zotëron" tri a katër gjuhë të huaja, të cilat "i than" me gojë e me shkrim! Si ka mundësi, si i ka mjaftuar koha dhe vitet e pakta që mban mbi kurriz "ta thajë" anglishten, italishten, gjermanishten apo ndoshta edhe kinezçen, - kur nuk e zotëron ashtu siç duhet as gjuhën e vet amtare, ndaj së cilës ka edhe një përgjegjësi tjetër morale dhe etike sepse me atë pretendon të nxjerrë bukën!!!
* * *
Unë, që jam ulur t'i hedh në letër këto radhë, jam shumë i mllefosur. Jam i mllefosur, i mërzitur dhe me gjak të prishur, ndonëse këto nuk m'i lejon gjendja ime tejet e rënduar shëndetësore, sepse prej kohësh prisja që të binin kambanat e alarmit për këtë krim ndaj gjuhës sonë. E prisja nga Akademia e Shkencave, nga Instituti i Gjuhësisë, nga katedrat filologjike të universiteteve tona të shumtë, nga Ministria e Arsimit dhe e Kulturës, nga mësuesit shembullorë dhe vetëmohues të gjuhës shqipe në shkollat e të gjitha niveleve. Por kambanat nuk ranë dhe ende nuk po bien. Dhe, në qoftë se unë po i bie tani kësaj kambane, dëshiroj që zëri im të mos mbetet një zë në shkretëtirë. Mendoj se për këtë kam njëfarë të drejte, për një gjysmë shekulli kam dhënë ndihmesën time për gjuhën tonë amtare, e cila ishte dhe është dashuria ime më e flaktë. Pra, që të kthehem te thelbi i çështjes: A e ka dëgjuar ndonjëherë ky brez i ri i "njerëzve të penës", se në vitin 1972 është mbajtur në Tiranë "Kongresi i drejtshkrimit dhe i gjuhës së njësuar letrare shqipe", kongres në të cilin kanë marrë pjesë dhe e kanë miratuar edhe vëllezërit kosovarë, madje duke qenë nën thundrën e rëndë të serbëve?! Fakti që ata, ndoshta nuk kishin lindur ende në atë kohë, nuk do të thotë kurrësesi se historia e Shqipërisë fillon pas lindjes së tyre, nuk do të thotë kurrësesi që ata të lejohen të bëjnë diellin dhe shiun dhe të fshijnë, madje, veprën e lavdishme dhe plot sakrifica të Rilindasve tanë të mëdhenj dhe veprën e përkushtuar të një Kristoforidhi, Xhuvani, Çabej, Kostallari, Shuteriqi, Cipo, Dodbiba, Domi, Riza etj.etj.!
Në emër të cilit "mision iluminist" veprojnë kështu? Në emër të modernizmit, të snobizmit, të dritëshkurtësisë! Apo (siç dëgjojmë shpesh) me pretendimin se ai kongres na qenkëj mbajtur në epokën e PPSH dhe tani duhet të konsiderohet i paqenë, tani gjuha duhet t'u përshtatet kohërave moderne, duhet varrosur përgjithmonë parimi fonetik i shqiptimit të emrave, duhet të mos respektohet fare lakimi i emrave në rasat emërore, gjinore, kallëzore, dhanore etj., duhet të huazohen modelet e anglishtes apo të italishtes, sepse janë gjuhë më dinamike, më elastike, më praktike se ajo jona?! Me sa di unë, as Rilindasit tanë, patriotë të kulluar, as Naim Frashëri apo Kristoforidhi, as Konica apo Noli dhe as Xhuvani apo Çabej, pra, e gjithë ajo plejadë që i vuri themelet e shëndosha gjuhës shqipe, nuk kanë qenë ndonjëherë "anëtarë të PPSH". Atëherë, nga na vjen gjithë kjo përbuzje dhe gjithë ky nënvleftësim për veprën e tyre të lavdishme?
Duket sikur dikush aty në Agjencinë Telegrafike Shqiptare ka marrë përsipër atributet e Institutit të Gjuhësisë. Këtë e them, ngaqë po vë re përditë se të gjitha buletinet e lajmeve që kjo Agjenci u shpërndan mediave të shkruara dhe elektronike, përmbajnë të njëjtat gabime të rënda gjuhësore, dhe ato lajme fliten nga spikeret ose shkruhen nga gazetarët papagallçe, pa marrë as mundimin më të vogël të reflektojnë për ato gabime të panumërta, duke të krijuar kështu përshtypjen sikur janë njerëz me katër klasë fillore - gjë që nuk është e mundur! Në qoftë se ky dikushi në ATSH apo në cilindo gazetë ose stacion televiziv, i urdhëron punonjësit e vet: "Do të bëni siç ju them unë!", atëherë do të ishte e udhës që këta njerëz me kaq shumë "pushtet" t'i anullonin zyrtarisht vendimet e "Kongresit të drejtshkrimit dhe të gjuhës së njësuar letrare shqipe të vitit 1972 dhe të mbanin një kongres tjetër, në të cilin t'ia argumentonin popullit shqiptar "shpikjet" e tyre të fundit dhe përse donin t'ia vinin kazmën gjuhës sonë të trashëguar e të kristalizuar brez pas brezi.
Për të mos e zgjatur së tepërmi (sepse materiali është shumë, shumë i bollshëm), dëshiroj të jap vetëm disa shembuj të masakrimit të gjuhës sonë. Ata, ndoshta, janë vetëm disa pika në detin e paanë të marrëzisë së përditshme në mediat
* * *
Dëgjojmë, për shembull, spikerët e TV-ve dhe të radiove si edhe gazetarët e medias së shkruar të thonë apo të shkruajnë pa të keq: DEKLARATA E ARAFAT (dhe jo: DEKLARATA E ARAFATIT); TAKIMI i BUSH ME PUTIN (dhe jo: TAKIMI i BUSHIT ME PUTININ); NJË GRUSHT i RËNDË PËR BIN LADEN (dhe jo: NJË GRUSHT i RËNDË PËR BIN LADENIN); PAUELL DO TË TAKOHET ME ARAFAT (dhe jo: PAUELLI DO TË TAKOHET ME ARAFATIN); SIPAS BLER (dhe jo: SIPAS BLERIT); PRIVATIZIMI i TELEKOM (dhe jo: PRIVATIZIMI i TELEKOMIT); FATURAT E KESH (dhe jo: FATURAT E KESH-it). Mund të vazhdoja me qindra e qindra shembuj të tjerë, por besoj që edhe me kaq kuptohet se ç'dua të them. Pra, sipas kësaj logjike brilante, gjoja për hir të ruajtjes së origjinalitetit të emrave, na u dashka të themi e të shkruajmë, për shembull: KAM NJË TAKIM ME SKËNDER (dhe jo: KAM NJË TAKIM ME SKËNDERIN); ose: ALI U FEJUA ME LILIANA (dhe jo: ALIU U FEJUA ME LILIANËN)! Nuk kam si të mos ndalem edhe te përkthimet e filmave të huaj, subtitrat e të cilëve kullojnë nga idiotizma të pashembullta: ata janë të mbushur me konstrukte krejt të huaja për shqipen; dialogjet përkthehen mekanikisht fjalë për fjalë, duke mos e dhënë forcën që duhet të ketë një dialog dhe, thuajse githmonë, ndër ta gjen gafa të tilla, si: TI E DI SE ÇFARË NDIEJ PËR TY. A MUND T'JU FTOJ SONTE PËR DARKË? Pra, i njëjti personazh kalon në të njëjtën frazë nga njejësi në shumës. Po emrat e personazheve? Ata jepen herë në origjinalin e tyre (natyrisht me plot gabime) dhe herë me parimin fonetik të shqipes. Nuk dua të ndalem fort gjatë as me zëvendësimin përmbytës të fjalëve të shqipes me fjalë të huaja, sepse për këtë problem ka vite që bien daullet, por askush nuk do t'i dëgjojë. Këto fjalë janë p.sh të tipit MOMENTI (në vend të: ÇAST); EVENIMENT (në vend të: NGJARJE); GJENERATË (në vend të: BREZ); AGRAVIM (në vend të: RËNDIM); APERTURË (në vend të: HAPJE, HYRJE),etj., etj. Kam frikë se, në vazhdofsha t'i rendis këta xhevahire, do të mbushej një fjalor i tërë me titull: "Fjalor i gjuhës moderne shqipe, i pasuruar me rreth 20.000 fjalë të gjuhëve anglisht, frëngjisht, italisht, rusisht etj.".
Jam i bindur se gjuha jonë shqipe nuk ka as më të voglën nevojë për kësilloj "pasurimesh". Ajo e ka vërtetuar shumë e shumë herë se është në po atë lartësi të gjuhëve të huaja të ashtuquajtura "të mëdha". Shikojini veprat e Kadaresë apo të prof. Qoses! Shikojini përkthimet letrare nga autorë të shquar të të gjithë shekujve! Mos, vallë, duhet të kërkojmë nga Kadareja që të heqë dorë nga gjuha e tij e kulluar dhe e pasur letrare dhe të shkruajë vetëm në dialektin gjirokastrit?! Apo prof.Qoses të shkruajë në dialektet e katundeve kosovare?! Shtetet e mëdhenj mund të kenë me dhjetëra e dhjetëra dialekte, por kur vjen puna për gjuhën zyrtare, përdorin vetëm një gjuhë të njësuar. Atje, çdo fëmijë i fillores e di fort mirë se ku duhet ta verë edhe presjen, pale t'i lejohet të bëjë gabime trashanike gramatikore. Shqiptarët pak se i ka zënë e keqja e madhe që fëmijët e tyre të shpërndarë nëpër botë, të moshës shkollore apo të porsalindur, nuk do ta mësojnë ndoshta kurrë gjuhën amtare - por tani i kërcënon edhe rreziku që, në vetë vendin e tyre, të flasin një gjuhë të bastarduar!
* * *
Së fundi desha të theksoj që, edhe nëse gjuhëtarët tanë të shquar nuk janë në mes nesh, nxënësit e tyre të denjë janë ende gjallë. Prandaj dëshiroj t'u drejtoj një apel të gjithë mësuesve të të gjitha kategorive të shkollave, të gjithë trupit pedagogjik të universiteteve tona, Akademisë së Shkencave, Institutit të Gjuhësisë, Ministrisë së Arsimit dhe asaj të Kulturës që të japin kushtrimin dhe të mos e lejojnë më tej masakrimin e gjuhës shqipe. Ata duhet ta shfaqin medoemos opionionin e tyre, përpara se të jetë tepër vonë, përpara se ky masakrim të sjellë me vetë pasoja të paparashikueshme! Në qoftë nevoja, mund t'i drejtohet një peticion edhe Presidentit të Republikës apo Kryeministrit për ndërmarrjen e sanksioneve - sepse, fatkeqësisht, në këtë vend të bekuar, ku demokracinë ende e ngatërrojnë me anarshinë totale, vetëm gjobat i sjellin në vete disa kokëbetonë, që më kujtojnë tri vargjet e paharruara të Bertolt Brehtit: "Nga tigrat munda të shpëtoj,/ Me gjakun tim ushqeva çimkat,/ Por kokën ma hëngrën mediokrët!
Burimi: Shekulli
__________________
Dite me te mira pasketaj vine
shkoi erresira
Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar
|
20 Nëntor 2003 06:30
Forumi Horizont > Bota Shqiptare > Gjuha Shqipe > Nga Pavarësia deri në ditët e sotme. > Gjuha Shqipe: A po defermohet ajo
