Regjistruar: 11/06/2002
Vendbanimi: Europe
Mesazhe: 10706

Kjo eshte nje pyetje. E dime te gjithe qe kompjuterat nuk linden vitet e fundit. Por vetem dekaden e fundit kane hyre ne teknologjine e rende.

Psh dikur lavatricet beheshin me programe jo elektronike, fabrikat nuk implementonin dot kompjuterizim per nje aresye te thjeshte:
Ne konceptin elektrik nuk dihej si do kalonte rryma elektrike e rende nga fijet elektronike te kompjuterit.

Pyetja ime eshte: Si kane arritur inxhinieret te bejne qe makina te renda, robote fabrikash dhe lavatrice 2000 vateshe te komandohen nga programe elektronike? Si e kane bere kalimin nga hard ne soft dhe anasjelltas? Si mund te ndizet nje fabrike e tere nga nje ekran touch screen me dy prekje?

Kush merr vesh nga fizika dhe inxhinieria eshte i mirepritur.

__________________
Ne vendin tim, ne vendin tend, e shpojne lakren, i hedhin mend...

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 21/02/2004
Vendbanimi: Utopial
Mesazhe: 2981

pak sa e cuditshme qe asnje nuk merka vesh nga fizika e inxhinieria ne kete forum...

__________________
Gjysma e asaj qe shkruaj ndoshta eshte e pa kuptimte per ju, por un e shkruaj qe gjysma tjeter te mund te arrije tek ju. FIRDUSI

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 03/12/2004
Vendbanimi: absolutely, relatively here
Mesazhe: 381

Fajtor,
me duket pak e pafajshme dhe feminore kjo pyetja jua , por interesante dhe ia vlen te marresh pergjigje te sakte e te shkurter...nese kjo eshte e mundur... (valle te jete ?!)
Mendoj qe eshte nje proces te cilin per ta shpjeguar dhe kuptuar kerkohen njohuri ne fushen e elektronikes...dhe ne njefare menyre kjo eshte arsyeja e studimeve te mia...

(ndoshta ca me vone do te jem ne gjendje ti pergjigjem kesaj pyetjeje me specifikisht)

__________________
"If I love you, what does that matter to you?!" - Goethe

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 20/12/2003
Vendbanimi: danimarke
Mesazhe: 900

Pershendetje!!!

Qe te kuptohet kjo pyetje, apo me sakte pergjigjja, duhet te kemi parasysh ndertimin e relese vetembajtese.
Ne vitet 50-60 nje rele e tille ishte e permasave rreth 15*15*15 dhe nepermjet nje veprimi 12 ose 24 voltesh, psh "start", mirrje midis 4 dhe 7 reaksionesh nga 12 deri ne 400 volt.
Ose me sakte nqs furnizon bombinen e nje releje me 24 volt DCose AC ne kontaktoret e kesaj releje te mund te kontaktosh apo shkontaktosh se paku kater linja elekrike, e gjitha sipas deshires.
Sic e kuptoni releja si berthame ka nje bombine elektro-magnetike e cila nqs furnizohet me rryme elektrike terheq nje pllake metalike se ciles i jane bashkangjitur disa kontakte, te izoluar elektikisht prej njeri tjetrit.

Pra vetem fantazia mund te vendoste kufij menyren se si kontaktoret e nje releje mund te gershetoheshin. Dmth ne seri , paralel, me vonese kohore, ne shkalle , ne sekuence, ne kushtezim ndaj njerit veprim, etj etj.
Psh, parafytyro qe me anen e nje butoni mund aktivizojme nje rele me shtate kontakte, e cila aktivizon shtate rele te tjera me shtate kontakte secila, te cilat aktivizojne secila nga shtate rele te tjera me nga shtate kontakte secila e keshtu me radhe. Pra ne jo me pak she nje sekonde prej nje kontakti 24voltesh mund te perfitojme nje numer 7^10 kontaktimesh elekrike prej 12 deri ne 10000volt.
Duhet te kemi parasysh se faktikisht jane vetem dy industrite qe i kane dhene shtytje teknologjise; industria ushtarake e cila eshte dhe shume kurnace persa i perkete ndarjes dijes me te tjeret por prej se ciles gezojme kompjuterin e sotem , dhe industria e automobilave e cila faktikisht ka dhe merite per gjithe evolucionin qe ka ndodhur ne automatik dhe robotik keto 40 vjetet e fundit.

Evolucioni i vertete industrial filloi ne vitet 60. General Motors ndertoi te parin aparat PLC (programable logicle controler) i cili kishte permasat diku tek 50*50*50cm dhe i cili zevendesonte 9999 rele, 9999 timer/rele me vonese kohesore, 9999 counter/numerues, 9999 krahasues... . Pra me pak fjale nje aparat i tille ze vend dmth hapesir sa nje e nje milionta e gjithe ketyre aparateve te tjere qe zevendeson.
Sot nje aparat i tille gjendet me permasa 15*10*10cm.
Pra industrialistet pane nje te ardhme te ndritur tek ky aparat, ( cmimin,qirane e godinave, shpejtesine e veprimit/scaning, dhe shume pak ore pune per mirembajtje.)
Prandaj dhe shume firma industriale filluan investime ne prodhimin dhe evolimin e ketij produkti.
Firmat paroje te PLC-se sot jane Siemens dhe Allan Bradley( te shtrenjta ne cmim por dhe te persosura).
Plc te zakonshme dhe shume te lira prodhojne Idec, Omron, Toshiba, Micubishi, Telemecanique etj.
Tani po e mbyll se nuk kam kohe. Por se shpejti do perpiqem tju shpjegoj .
PROFIBUS,(nje menyre komunikimi mes PLC-ve te ndryshme).

__________________
Dite me te mira pasketaj vine
shkoi erresira

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 11/06/2002
Vendbanimi: Europe
Mesazhe: 10706

Faleminderit. Nuk e kuptova tamam sepse jane koncepte elektrike qe nuk kam familjaritet por nje ide abstrakte e kam.

Tani jam qe jam do doja dhe nja dy informacione joteknike te pergjithshme. Me rastisi ne tren para disa javesh te njoh nej vajze qe punonte si inxhiniere telekomunikacionesh. Me sakte merrej me programime qendrash qe manaxhojne informacionet. Psh te kompjuterit qe manaxhon sinjalet nga motori, dritat apo gomat ne nje Mercedes.

Ajo me tha se keto teknologji financohen shume nga ambjentet ushtarake te vendeve te ndryshme dhe nje nga vendet me te zhvilluara nga kjo ane ishte Zvicra. U habita si mund te merrej Zvicra me keto pune kur nuk ka asnje ushtri te hajrit. Ajo me tha se Zvicra prodhon teknologji per t'ja shitur vendeve te medha perendimore. Madje Zvicra eshte nje nga vendet e pakta qe ka futur ne funksionim bankomatet me mikro-chip (si puna e SIM kartes) te cilat jane shume here me te sigurta se bankomatet manjetike qe perdoren sot.

Pyetja eshte: Cfare panorame ekziston ne keto fusha? Eshte vertet Zvicra vend kaq i zhvilluar nga ana teknologjike?

__________________
Ne vendin tim, ne vendin tend, e shpojne lakren, i hedhin mend...

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 20/12/2003
Vendbanimi: danimarke
Mesazhe: 900

Po eshte e vertete.

Vende te vogla si Zvicra, Hollanda, Norvegjia apo Danimarka jane shume me elastike ne kuptimin e fjales te ligjeve dhe integracionit. Dmth. qe nqs nje ligj apo nje mendim eshte fitimprures apo pozitiv per te ardhmen eshte shume lehte qe mendimi te kalohet nga baza ne qender, dmth ne parlament.
Dhe nqs ideja fiton mbeshtetjen e "politikes" qe duhet te themi nuk eshte aspak burrokrate apo e mefshet, atehere keto fÃ_rma me keto ide strategjike perfitojne dhe mbeshtetje finaciare prej shtetit perkates. Dhe njekohesisht e kane shume te lehet te ftojne punonjes specialiste te huaj ne fushat perkatese.
Kjo eshte dhe arsyeja qe keto vende jane pararoje ne shume drejtime. Por sic e permenda edhe ne mesazhin e meparshem, industrite qe jane te interesuara per evolim dhe novatorizem dhe qe paguajne shuma prrallore per te blere pantenta dhe ti zbatuar ato, jane dy: ajo ushtarake dhe ajo e automobilave. E dyta eshte shume me gjeneroze. Pra firama qe e njohura te tregoi i drejtohet te dyja industrive.(Inteligjente apo jo???)

Sic premtova edhe me lart do perpiqem te shpjegoj pak a shume principin se cfare te tregoj shoqja apo e njohure jote.

Pak histori;

Ne 1925 nje veture Volvo perdorte 27metra kabell per nevojat elektrike. Ne 1985 nje veture Volvo perdorte 1200metra kabell per nevoja elektrike.
Njekohesisht qe kerkesat nga tregu ishin; cmime te ulta, makina te lehta, makina me sa me pak rriparime, makina me vellim te vogel dhe me sa me shume aparate elektrike.

Ky problem u zgjidh perfundimisht diku nga fundi i viteve 80, me shpikjen e te ashte quajturit PROFIBUS (Proces Field Bus). Thashethemet thone qe General Motors dhe Siemens qene firmat novatore, faktikisht sot eshte Siemens firma pararoje e Profibus.

Ne gjuhe popullore, Profibus eshte nje menyre komunikimi e aparateve elektronike.
Profibus eshte nje kabell dy polar i cili kalon nga nje komponent ne tjetrin dhe lidh qendren/Master Class One me vartesit dhe me stacionet e fushes se veprimit.

Per te bere krahasimin perkates, parafytyro nje rruge te thjeshte dy kalimshme me shume stacione autobusi (komponente mekanike apo elektrike). Ne keto stacione ndalojne vetem autobuse te linjes perkatese, megjithese mund te kete edhe automjete te tjere qe mund te qarkullojne ne kete rruge(crregullsi apo shqetesim elektrike, psh frekuencat e larta).
Autobusi ka vetem 32 vende(DW-Dobbelt Word, ose me sakt 32 bit.)

Psh vendi i pare i pasagjerit (Shifra me rendesine me e madhe mund te jete 0 ose 1 zero numer cift, 1 numer tek, ne gjuhen e perditshme po ose jo.)

Numri i fundit(shifra me rendesine me te vogel) eshte gjithashtu 0 ose 1 ne gjuhen e perditshme me kthe pergjigje ose jo.
Shifrat nepermjetese jane adresa perkatese e stacionit.

Pra kur drejtor i parkut te autobuseve/ Master Class One i dergon "haber" vajit te motorit: "Si je me shendet"? Nenkuptohet qe pret dhe pergjigje, dmth qe shifra e 32 eshte 1.

Kur Maste Class One i dergon "haber" frenave elektrike: tani duhet te frenoni, ateher shifra e pere e te 32teve eshte 1 dmth PO, shifra e fundit zakonishte eshte 0 dmth Master Class One nuk pret pergjigje, por mund te jete edhe1 dmth qe Master Class One pret pergjigje(nje llampe qe mund te ndizet).

Per ne shqiptaret eshte shume e thjeshte te kuptojme Profibus. Parfytyro nje sistem diktatorial qe cdo gje kontrollohet nga lart. Urdhrat dergohen nga lart poshte, dhe duhen zbatuar, nqs eshte kerkuar te raportohet zbatimi i urdhrit atehere duhet raportuar.

Ne automibil Master Class One eshe nje PLC e fshehur diku posht kroskotit te makines.

__________________
Dite me te mira pasketaj vine
shkoi erresira

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar

Regjistruar: 03/12/2004
Vendbanimi: absolutely, relatively here
Mesazhe: 381

Dhe ja ku jam, rreth nje vit e gjyse pasi Fajtori postoi kete pyetje (wow..koha kalon kaq shpejte), duke u perpjekur ti kthej nje pergjigjigje qe jam shume e sigurte qe do jete shume e vaket.
Eshte e vertete qe eshte puna e nje inxhinieri qe te arrije komunikimin mes nje hardware dhe software. Eshte nje pune sa komplekse aq eshte interesante!
Gjithcka fillon me idene se si te besh te mundur qe nje program te arrije te marre informacion nga mjedisi i jashtem, ti perktheje ato ne nje gjuhe qe e kupton dhe te ekzekutoje veprime qe nje perdorues i jashtem deshiron; kjo eshte dicka qe nuk kerkon shume njohuri specifike per ta kuptuar, por eshte menyra se si rrjedhin ngjarjet.
Menyrat e marrjes se informacionit nga mjedisi i jashte jane te shumta, por nder dy me kryesoret une do te permendja sensoret dhe/ose perdorues i jashtem (operator). Nese kemi te bejme me nje makineri te programuar qe kerkon input nga perdoruesi, (permes zgjedhjes se opsioneve ne nje liste ose thjeshte on/off = push-buttons/touch-screen, etj) atehere puna eshte me pak e veshtire sepse programi njeh cdo opsion te mundshem.
Ne raste kur infomacioni qe merret nuk ka nje pergjigje te drejteperdrejte nga kodi, (si psh nje sensor) atehere gjerat jane ndryshe sepse kerkojne dicka te ndermjetme midis te dhenave qe merr dhe jep sensori dhe menyren se cfare duhet te beje me te programi. Procesori eshte fjala kyc ketu.
Informacioni qe merret permes sensorit eshte nje sinjal elektrik (me thjeshte, ndryshime ne korentin qe kalon permes dhe me shpesh diferencen e potencialeve). I njohur si ‘sinjal analog’ ai merret dhe shpesh here krahasohet me nje sinjal reference, differenca e te cilit hap apo mbyll nje qark tjeter. Sinjalet analoge jane tashme me pak te perdoruara (ndonese kjo nuk eshte e vertete nga pikeveshtimi i komunikimit analog : radio, tv, telefonì) por shume te rendesishme, sepse ato jane baza e paisjeve dixhitale qe prodhohen sot. Intervali i potencialit elektrik, ose output-i i sensorve eshte zakonisht nga disa milivolt ne jo me shume dhjetra volt.
Procesori shume here permban nje Analog-to-Digital Converter (A/D) qe, sic kuptohet nga emri ben konvertimin e sinjalit nga analog ne dixhital, qe do thote perkthen cdo sinjal nga nje interval difference potenciali ne high/low (1/0). Ne micropocesor jane disa (I/O) porte (qofte vetem per output, ose input nga sensori psh dhe output nga vete procesori) te cilet (nepermjet pin-eve te ndryshme) sigurojne transmetimin e informacionit te marre (psh nga nje sensor) dhe transmetimin e informacionit te procesuar. Njesia qendrore e nje procesori eshe nje çip i programueshem (MCU = Micro-Controller Unit), i cili eshte ne gjendje te kryeje veprime matematikore dhe logjike. Programe te assembly-language shkarkohen pikerisht ketu per te konfiguruar porte, per te vendosur timers, etj etj. Pra nje program shkruhet per ti treguar MCU te nje (micro) procesori se si duhet ti lexoje 1-shat dhe 0-ot qe vijne ne porte, cfare duhet te beje me to, dhe ne cilin pin duhet te output resultatin.
Sa per te dhene nje ide te pergjigjthshme te paisjeve qe permenda me lart, procesoret (ku perfshihen cipe, resitenca, kapacitore,etj, etj) jane shume kompakte dhe me permasa prej disa centimetrash. Sensoret variojne shume, por ne pergjithesi jane ne permasa relativisht te vogla.
Nese i referehemi perdorimit te njesive te kontrollit, ato harxhojne relativisht shume pak energji (psh 12V jane te mjaftueshme per nje perdorur nje Atmel Microprocessor) dhe sinjalet me te cilet ato punojne jane shume here me te vegjel, prej disa milivolt ne pergjithesi.
Si perfundim, ne nje gjuhe te thjeshte, procesoret jane ato ‘çelesa’ qe ndezin apo shuajne makineri, qe hapin dhe mbyllen dyert e informacionit dhe mbi te gjitha qe bejne te mundur te procesojne te dhena.
(...vazhdon)

__________________
"If I love you, what does that matter to you?!" - Goethe

Modifikuar nga eng_girl datë 07/08/2006 ora 00:20

Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar