Regjistruar: 11/06/2002
Vendbanimi: Europe
Mesazhe: 10706

S'ka vend për të vërtetën

Në këtë ballafaqim politik klanor, që synon të pushtojë e të monopolizojë gjithë hapësirën e debatit publik, mendimi i lirë e i pavarur, së bashku me bartësit e tij, janë të përsekutuarit e vetëm. Shtypi e mass-media, në mënyrë të hapur apo të maskuar, me hir me pahir, vihen tërësisht në shërbim të politikës. Zërat jashtë e antiklanorë janë të dënuar të mos shfaqen, por edhe kur një zë i lirë, për rrethana fatlumërisht tekanjoze, gjen hapësirë për t'u shprehur, kryqtarët e klaneve apo ata të klanit më intolerant apo më të lënduar nisin linçimin publik të zërit të lirë.

Nuk është vetëm kaq. Të mësuar të mos jetojnë dot jashtë klaneve, njerëzit e kanë vështirë të mendojnë se gjenden njerëz "të krisur", të cilët ndjekin udhëzimet e ndërgjegjes e shijeve të tyre. Mercenarizmi e klientelizmi janë shndërruar në stil të detyrueshëm jetese dhe kjo është arsyeja që njerëzit e pavarur, në vend t'i çmojnë për rrezikun që marrin ndër sy në këtë botë të zaptuar nga klanet, i konsiderojnë ose si teveqelë, ose si marifetçinj që dinë të fshehin përkatësinë klanore. Pra, pasi peshojnë mirë e mirë ato që thuhen e bëhen, arrijnë të shquajnë në ndershmërinë intelektuale e njerëzore të zërave e mendjeve të pavarura një varësi të maskuar me elegancë. Shkurt, ndershmërinë e pavarësinë nuk e beson askush. U duket e pamundur dhe heroike një jetë e harxhuar jashtë klaneve dhe besojnë se në Shqipëri, pothuaj kurrë e nga askush nuk provohen të bëhen gjëra të pamundura e heroike. Me sa duket, Shqipëria është vendi i njerëzve të prirur për të bërë të kollajtën. Kjo prirje nuk mund të bëjë gjë tjetër, veçse të prodhojë krim, korrupsion. Nuk di pse jam i sigurt që nuk ka gjë që nxit më shumë transgresionin njerëzor sesa lektisja pas suksesit, në rastin tonë pas pasurimit, të lehtë e të pamundimshëm.

Thashë sa më sipër për të theksuar vetminë e njerëzve të pavarur, që shpesh merren për grindavecë të padurueshëm. "Të shkruaj, të mos shkruaj?" - pyeste veten në fillim të shekullit të shkuar një nga njerëzit e ndershëm që ka nxjerrë ky vend, Faik Konica. E pastaj përgjigjej, duke pyetur përsëri veten: "Mirë, po shkruaj, po kush do të më lexojë?" Atëherë ish më lehtë të ngushëlloheshe, pasi shqiptarët ishin analfabetë. Sot është e zorshme të ngushëllohesh. Por, s'është kjo çështja. E mbërthyer në morsën e klaneve, bashkë me zërat e ndershëm e shpirtrat e lirë, jep shpirt e vërteta. Thënia e së vërtetës - kjo po, që po shndërrohet në një ankth për ata që pa të vërtetën s'bëjnë dot. Dhe nuk është fjala për të vërteta të botës mafioze, që shpesh kontrollon e komandon strukturat legale të shtetit. Jo, është fjala për të vërteta të tjera, të thjeshta...

Para një viti, i shqetësuar nga zelli nepotik e klanor i kryeministrit, që nuk la qoshe të administratës publike pa e mbushur me miq e bashkëpatriotë të tij, doja të shkruaja një artikull, ku të ngrija zërin kundër këtij krahinarizmi të tepruar e të papërmbajtur, gjë që, dukej sheshit se përbënte një strategji për të abuzuar me pushtetin. I bëra me dije disa njerëz mbi tundimin tim gazetaresk dhe këshilla që merrja prej tyre ishte e pritshme: "Nuk të takon ty ta bësh një gjë të tillë." Kështu më thanë të gjithë e me këtë donin të më kujtonin që edhe unë jam bashkëpatriot i kryeministrit, domethënë pjesë e të njëjtit klan. Jo vetëm klani, të cilit "i përkisja", nuk do të ma falte, por edhe të tjerët që s'kishin të bënin me këtë klan, për shkak të një mendësie klanore, më gjykonin si bukëshkalë në këtë sprovë të fantazuar. Përfytyrova reagimin e mundshëm të njerëzve të mij, të të njohurve, të atyre që për nderin e klanit do të ishin të gatshëm të përballonin lloj-lloj sakrificash. Për një zbythje të (pa) vetëdijshme nën trysninë e mendësive klanore të këshilluesve të mij, atë artikull nuk e shkruajta ndonjëherë. "Shpëtova", nuk u bëra tradhëtar e bukëshkalë.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 11/06/2002
Vendbanimi: Europe
Mesazhe: 10706

Debati, mysafiri i munguar

Andej nga fundi i vitit 2000, një ditë prej ditësh pothuaj të gjitha të përditshmet shqiptare publikuan një foto mjaft interesante të agjencisë "Reuters", të marrë në hollin e hotelit më të famshëm të Tiranës, "Rogner". Në të shihej kryetari i shumicës dhe kryetari i pakicës parlamentare, i pari duke hyrë dhe i dyti duke dalë. Ndërsa ndodheshin fare pranë, në celuloidin e filmit kish mbetur vështrimi sfidant e i murrëtyer i shefit të PD-së dhe pamja e shkujdesur dhe indiferente e shefit të PS-së. As që i hodhën sytë njëri-tjetrit. Sillen kështu prej dhjetë vitesh. Turmat që u shkojnë pas e që shpesh herë pushtojnë sheshet e rrugët nuk e kanë për gjë të lusin në kor deri edhe vdekjen e kundërshtarit. Në një prej qindra tubimeve të demokratëve në sheshin "Skënderbej", njerëzit kishin sjellë me vete një tabut të improvizuar dhe demonstronin duke e mbajtur atë mbi duart e ngritura përpjetë. Kërkonin kufomën e liderit so-cialist. Është makabre dhe e pabesueshme, por është e vërtetë.

Në një klimë të tillë është absurde të flasësh për debat. Dhe në fakt, debat nuk bëhet. Dy personazhet, për të cilët fola më sipër, jo vetëm nuk komunikojnë me njëri-tjetrin, por nuk i lejojnë vetes "çnderimin" e pjesëmarrjes në një debat publik me të tjerë, në të cilin të flitet për argumenta politikë e jo politikë. Nuk është se nuk shfaqen në media. Ditë për ditë, televizionet japin konferenca për shtypin të njërit apo veprimtari e takime politike të tjetrit, ndërsa herë pas here, opinioni publik ka rastin të ndjekë intervista të gjata dy a tri orëshe, të cilat u jepen tźte-a-tźte vetëm gazetarëve dashamirës. Në këto intervista, kreu i opozitës dhe ish-Presidenti nuk harron asnjëherë të marrë me vete një flamur të vogël kombëtar, dhe për këtë kërkon me ngulmim pranë vetes një tavolinë çfarëdo, duke diktuar e kushtëzuar deri dhe skenografinë e regjinë e transmetimit televiziv. Ndryshe ai nuk shkon të intervistohet. Kam pritur më kot që ndonjëri prej intervistuesve t'ia rrëmbejë atë flamur e t'ia grisë publikisht copa-copa, sa për ta bërë me dije dobare që gjendet qoftë edhe një copëz Shqipërie, ja, për shembull, një studio televizive, që nuk kontrollohet nga tekat e politikës e të politikanëve, sa për ta bërë me dije gjithashtu se gjenden ca njerëz që dashurinë për vendin e tyre nuk e trajtojnë si mall për ta shitur. Ndonjëherë i kam lejuar vetes arsyetimin ngushëllimtar, sipas të cilit, nuk është se kemi të bëjmë me një mungesë fatale të debatit e komunikimit politik; përkundrazi, janë thjesht disa politikanë të prapë, të ngjashëm me dy të mësipërmit, që bëhen pengesë në këtë drejtim. Por, në fakt, nuk është kështu. Kemi të bëjmë me një fatalitet. Shqiptarët janë ende të pamësuar të debatojnë e dialogojnë në mënyrë civile. Në çdo garë, polemikë, ballafaqim e matje forcash, mjeti i parë që shtihet në punë është përbuzja, denigrimi, linçimi moral, dhuna (verbale e fizike), aq sa të krijohet përshtypja se në këtë ballafaqim e sipër nuk kërkohet të zgjidhet ndonjë problem i caktuar, por thjesht të asgjësohet apo turpërohet kundërshtari. Protestat antiqeveritare janë rëndom ultimative, duke përfunduar kësisoj ose me një grevë urie, ose me një bllokim të një rruge nacionale, ose me një sabotim kolektiv. Në anën tjetër, qeveria vetë, çdo protestë e merr si një sfidë që i bëhet asaj e, për këtë arsye, gjëja e parë që i shkon në mendje është injorimi i protestuesve ose përdorimi i dhunës ndaj tyre. Askush nuk përpiqet ta kuptojë tjetrin. Te kundërshtari apo oponenti shihet armiku. Ky i fundit, jo vetëm s'ka asnjëherë të drejtë, por është edhe i rrezikshëm, Nëse ke pushtetin duhet: t'a shtypësh. Nëse je në opozitë, duhet të ndërtosh strategjinë e rebelimit permanent kundër tij. Ndërkaq, të dyja palët përgjërohen për demokracinë.

Një vështrim përtej politik i çështjes, na bind se debati është mungestari i madh në të gjithë jetën shqiptare. Nuk para komunikojnë ose komunikojnë keq edhe gazetarët, shkrimtarët, artistët, me një fjalë njerëzit e kulturës në përgjithësi. Shembuj? O, sa të duash. Në të përditshmen "Shekulli", një gazetar rreth të njëzetave, jo i patalentuar, polemizonte me një shkrim të Fatos Lubonjës dhe në artikullin e tij që zinte një faqe gazete, ky djalë i ri me jetën përpara nuk begeniste t'i përmendte emrin Lubonjës i cili ka një jetë që merret me shkrime. Pata ndonjë viti, një gazetar tjetër (jo i ri tashmë; përkundrazi, shumë i dëgjuar) polemizonte me studiuesin e njohur Ardian Klosi, dhe kish shpikur akuzën "gay" për ta kryqëzuar këtë të fundit. Nuk mund të thuhet se nuk ia arriti qëllimit. Në Shqipëri, mund të mirëkuptohet edhe banditizmi më i madh, por jo homoseksualët.

Para disa muajsh ka parë dritën e botimit një libër autobiografik i piktorit të njohur e të vlerësuar Maks Velo. Libri, më shumë se sa autobiografik është ashpërsisht polemik. Imiton në mënyrën më besnike polemikat më të këqia në pjesën më të keqe të shtypit të keq shqiptar. Duke qenë libër mund të konsiderohet si një monument letrar i antidialogut e i moskuptimit ndër shqiptarët. E bën më të dukshëm e imponues këtë monument, fakti që Velo ka qenë i persekutuar prej diktaturës si një artist që nuk pranonte ta shiste shpirtin te realizmi socialist mefistofelian. Sikur të mos mjaftonte kjo, Ismail Kadare i ka bërë parathënien këtij libri. Monumenti i antidialogut bëhet i frikshëm.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 11/06/2002
Vendbanimi: Europe
Mesazhe: 10706

Një shoqëri pa vullnetarë

Nëse do të më kërkonin të jepja një përkufizim mbi shoqërinë civile, nuk do të dija të isha as i saktë, as lakonik. Por nëse do të më pyesnin, cilat janë themelet e shoqërisë civile, do të përgjigjesha pa u menduar: solidariteti dhe vullnetarizmi. Në Shqipëri flitet shumë për shoqërinë civile, por bazuar mbi këtë që sapo thashë, merret me mend që rëndom flitet kuturu. Duke qenë një shoqëri kryesisht klanore, solidariteti, e shumta ngrihet brenda klanit e për interesa të klanit. Ndërsa për vullnetarizëm, sa kohë që kontributi në mbrojtje të interesave të klanit nuk mbetet i pashpërblyer (përgjithësisht klientelizmi -jo ndonjë ideal- është në ditët e sotme vaji lubrifikant për makinën e klanit), as që bëhet fjalë.

Në rrethanat kur shteti në përgjithësi e ky i yni në veçanti nuk mund të marrë përsipër gjithçka, në rrethanat kur mbrojtja e mjedisit, mbrojtja e atyre që quhen handicappedpeople, e shtresave të pambrojtura në nevojë, e të droguarve, e të sëmurëve me SIDA, e lypësve, e fëmijëve pa prindër, e të moshurve të braktisur, e të varfërve, e të burgosurve, e të diskriminuarve, del jashtë mundësive të shtetit apo injorohet nga shteti, vullnetarizmi mund të bëjë çudira. Sa pak flitet për këtë gjë! Në këto dhjetë vite, ku më pak e ku më shumë, ku më keq e ku më mirë, është folur për gjithçka e nga gjithkush, por jo për vullnetarizmin.

Bën vaki që konsiderohet një çalltisje marsianësh të thuash se një shoqëri duhet të shqetësohet e duhet të mos i lejojë vetes luksin e gjumit të qetë, sa kohë që segmente të saj përpëliten në luftën për të jetuar e mbijetuar; se njerëzit civilë nuk mund të shijojnë komfortin e një shtëpie banimi, sa kohë që mjedisi publik, shtëpia jonë e përbashkët, degradon keq e më keq; se një njeri civil nuk mund t'i gëzohet shëndetit të tij, sa kohë që fqinji dergjet i vetmuar në shtrat duke numëruar orët e fundit të jetës; se në një shoqëri civile, vuajtja e dhimbja e dikujt është vuajtje e dhimbje e të gjithëve; e kështu me radhë.

Media, e sidomos televizionet, mund të luanin e mund të luajnë një rol të jashtëzakonshëm në këtë mes, por nuk e kanë bërë. Në vend të synonin të krijonin një protagonist të ri, të panjohur për shqiptarët, dua të them shqetësimin qytetar e, bashkë me të, e përveç të tjerash, vullnetarët, media është hutuar prej protagonizmit politik. Vullnetarët - këta janë protagonistët e vërtetë të një shoqërie civile, të cilën duam ta ndërtojmë, ndërsa duam të integrohemi në Europë. Shqiptarët e kanë modelin të gatshëm. Vullnetarja par excellence më e madhe e botës është çuditërisht një shqiptare, Nënë Tereza. Sigurisht, duke besuar që mëshira e dhimbja për të pambrojturit e për të dobëtit ishte dashuria e saj, e jo një mundim pretencioz e heroik, Nënë Tereza ishte para së gjithash një besimtare e përvuajtur dhe e devotshme. Vullnetarizirni i saj lapidar është në thelb një vullnetarizëm i frymëzuar nga besimi në zot. Ndërsa këtu fjala është për një vullnetarizëm civilësh e jo domosdoshmërisht besimtarësh dhe, në këtë kuptim, vullnetarizmi nuk është e thënë të jetë një vetësakrifikim françeskanësh. Mjaft të falim pakëz kohë nga koha e çuar dëm, shpesh herë në mënyrë stresante dhe kështu jemi, padyshim, vullnetarë në mënyrën më pak impenjative. Po si mund të nxitet ky mobilizim vullnetar?

Në këtë pikë është e vështirë të japësh një përgjigje. Këtu gjërat janë aq të ngatërruara, dhe ngatërresën e sjell kulti i parasë, meraku për klanin, dhe një prirje e hatashme hedoniste që nuk lihet "të korruptohet" nga shqetësimi për hallet e tjetrit apo nga shqetësimi për atë që romakët e quanin res pubblica, Ekzistojnë me dhjetëra shoqata e organizma jo qeveritare, por këto shoqata nuk i ka krijuar shpirti vullnetar i njerëzve të shqetësuar për të sotmen e të ardhmen e komunitetit ku jetojnë. Përkundrazi, janë paratë e ardhura nga Perëndimi që kanë nxitur mobilizimin "civil" të shumë njerëzve. Nuk ka asnjë rast të mobilizimit civil, në themel të të cilit të jetë vullnetarizmi. Nuk ka asnjë rast, kur solidariteti të nxitet nga njerëz jo politikë e për motive jo politike, domethënë ekonomike, ekologjike, kulturore, kombëtare. Të gjithë e dinë tashmë se, ndërsa brenda mureve të shtëpive, pavarësisht mungesës së ujit, të energjisë elektrike, shqiptarët shquhen për maninë e pastërtisë (qysh në fillim të shekullit të kaluar, Edith Durham-i, e befasuar nga ky fakt, i krahasonte gratë shqiptare me shtëpijaket holandeze), sapo kapërcejnë portën e pallatit ku banojnë, janë indiferentë edhe ndaj gjirizeve të shpërthyera. Të parët tanë nuk kanë munguar të tallen megjithatë me këtë egocentrizëm të egër e primitiv. Një anekdotë që rrëfehet edhe sot e kësaj dite me një autoironi për t'u admiruar e dëshmon më së miri këtë gjë: "I thonë dikujt: po digjet fshati! Larg mëhallës sime!, përgjigjet ai i pashqetësuar. Po digjet mëhalla, i thonë përsëri. Larg shtëpisë sime!, vazhdon të mos e prishë terezinë, e kështu me radhë, derisa, ndërsa tha "larg bythës sime", flakët e përfshinë dhe përvëluan".

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 11/06/2002
Vendbanimi: Europe
Mesazhe: 10706

Gratë në një botë të burrave

E diskriminuara e madhe e shoqërisë shqiptare është gruaja. Shqipëria është bota e burrave të pushtetshëm e të fuqishëm. Kulti i forcës dhe i dhunës që është ende mbizotërues në çdo qelizë të jetës shqiptare, ka mbajtur më kembë gjithashtu kultin e burrit. Kur them këtë, nuk kam parasysh situatën mesjetare ne të cilën ndodhet gruaja në zonat jo urbane e periferike të vendit. E kam fjalën edhe për atë që ndodh në metropolin shqiptar, ku ndokush mund ta ketë të vështirë të shquajë diskriminimin ndaj grave, pasi këto të fundit nuk qëndrojnë të mbyllura në shtëpi, vishen bukur, ndjekin modën, dinë të kurojnë pamjen e tyre, punojnë, ndoshta kanë makinën e tyre, në ndonjë rast marrin pjesë në jetën sociale, kulturore, politike, frekuentojnë baret e restorantet, argëtohen.

Në thelb e për fat të keq, në shumicën e rasteve, kjo është një fasadë, që maskon pabarazinë midis burrit e gruas. Edhe në familjet më të emancipuara, aty pra, ku gruaja guxon dhe ia del mbanë të jetë diçka më shumë se një femër besnike, nënë e devotshme e amvisë shembullore, kjo "diçka më shumë" nuk nënkupton megjithatë që ajo të mos jetë një femër besnike, një nënë e devotshme e një amvisë shembullore, domethënë në shërbrm të burrit e të familjes. Për më tepër, ajo palo liri që gëzojnë është bujari e burrave "të emancipuar" dhe jo e ndonjë beteje që është bërë nga ato. Nëse burri do të vendoste t'ia mbyllte pakëz rubinetin e lirisë, kam frikë se nuk do të ndodhte asgjë. Familja do të mbetej më këmbë, njësoj "e shëndetshme". Divorci është një e drejtë ligjore, por nuk është një e drejtë morale e gruas. Gruaja e divorcuar, me vullnetin e saj apo të burrit, është një qenie njerëzore përgjithësisht fatkeqe. Dhe në këtë pikë nuk ka të bëjë zotësia për të qenë e pavarur ekonomikisht. Eshtë morali social që e vret. Rëndom, vetë gratë do ta gjykonin si fajtore e do ta përflitnin me dashakeqësi një shoqen e tyre, që "i fut shkelmin" familjes në emër të mbrojtjes së dinjitetit të saj njerëzor. Si në çdo shoqëri maskiliste, burri nuk ngarkohet me faj.

Historia e Erieta Avdylit, gruas që u gjet para një viti e masakruar në rrethinat e Tiranës, është një dëshmi tronditëse e mendësive patriarkale të të gjithë shoqërisë. Shumica e të përditshmeve shqiptare dhe një pjesë gazetarësh, në vend të dhimbjes për jetën e saj e në vend të protestës ndaj masakrës, zunë të zhbirilonin me një zell të çmendur në jetën e saj "të shthurur", për të gjurmuar në të alibinë moralisht shpëtimtare të autorëve të vrasjes: ajo e kish hak të vritej. Në këto rrethana, më shumë se sa krimi vetë, të dëshpëron qëndrimi ndaj krimit. Opinionbërësit e shtypit shqiptar, ata që supozohen të jenë luftëtarët e radhës së parë për oksidentalizimin e shoqërisë, me do përjashtime, ose heshtën ndaj ngjarjes, ose dhanë dënimin postum për viktimën. Vetëm nja dy gra guxuan ta merrnin në mbrojtje publikisht Erietën, por edhe ato, të vetëdijshme se po i drejtoheshin një opinioni patriarkal e kanunor, zgjodhën një gjuhë të kujdesshme për të reaguar. Asnjëra prej grave të njohura apo prej bashkëshorteve të burrave të pushtetshëm të këtij vendi nuk e hapi gojën. S'mund të ndodhte ndryshe.

Një vështrim mbi jetën e mbi sjelljen e grave politikane apo grave të "sundimtarëve" të këtij vendi është një mënyrë tjetër për të gjykuar mbi gjendjen e gruas në ditët e sotme. Këto të dytat i shohim shpesh në televizion, gjithmonë me bashkëshortët e tyre. Janë thjesht hije të burrave me pushtet, thjesht pjesë e dekorit ku ata lëvizin dhe, shpesh, me kaq mbaron performance-a, publike e grave të kryetarëve të shtetit, të qeverisë, të parlamentit. Ato nuk kanë një zë, një mendim, një opinion. Ato janë të ndrojtura, të tërhequra në jetën e tyre shtëpiake, besnike të rolit tradicional. Ato nuk kanë një jetë të tyren; kanë jetë të burrave.

Sjellja publike e grave politikane pahtëson gjithashtu pafuqinë e tyre për t'u përballur me një realitet maskilist. Siç thashë më sipër, prania e tyre në politikë shpesh është një dhuratë burrash demagogë e të pushtetshëm. Por nuk është kjo më e rëndësishmja. Me të futur këmbët në politikë, ato nxjerrin zbuluar mentalitetin e tyre, i cili është pjellë e një bote patriarkale. Ato jo vetëm nuk e çojnë nëpër mend ndonjë sfidë ndaj kësaj bote patriarkale, por as nuk shfaqin ndonjë bezdi prej saj. Përkundrazi, shfaqin bezdi për të kundërtën.

Një nga gratë më të njohura të vendit, aktualisht politikane e rëndësishme e opozitës, nuk arrin të administrojë qetësisht në jetën publike hijeshinë e saj femërore. Për më tepër, të jep përshtypjen që këtë hijeshi e sheh si barrë në rrugën drejt një karriere të qëndrueshme politike, të cilën duket sheshit që e synon. Shtypi, sidomos ai që kontrollohet nga kundërshtarët e saj politikë, bën çmos t'ia përforcojë alarmin lidhur me raportin "problematik" me look-un e vet, e për këtë loz shpesh me ndonjë foto të shpenguar të saj (në të vërtetë, bëhet fjalë për foto të zakonshme) e me tituj që synojnë ta fyejnë e ta përçmojnë si femër. Në vend t'i injorojë këto sulme të bëra nga pozita të mjera derrash maskilistë, kjo grua e bukur politikane ndihet e terrorizuar, aq sa një ditë i ra telefonit të redaksisë së një të përditshmeje serioze, dhe shumë e nervozuar prej publikimit (në fakt, dashamirës e joinstrumental) të njërës prej fotove të saj me këmbët e zbuluara disa centimetra sipër gjunjëve, u kërkonte hesap gazetarëve për "fyerjen" dhe "provokimin", që ajo i priste nga të gjitha anët, por jo nga një e përditshme e shquar për korrektesë profesionale dhe etike. Kjo grua kish turp prej hijeshisë së vet. Është një grua tipike shqiptare.

Vajzat e reja po rriten e formohen në kohë e rrethana të ndryshme, por ato janë pjesë e një sand wich-i të trishtuar; nga njëra anë kanë mjedisin patriarkal e maskilist, të cilit duhet t'i ruhen e me të cilin, për të mos e parë veten në hall e për ta shtyrë jetën "qetë e gëzueshëm", duhet ta kenë mirë, nga ana tjetër kontaktet me botën e me qytetërimin europian, të cilat nuk mund të mos i shohin si mënyra e vetme për t'i shpëtuar kurthit, ku kanë çuar dëm jetën, në mos shqiptarët, dobare nënat e tyre. Sigurisht, janë e do të jenë më të emancipuara se këto të fundit, por ky sandwich i bën të shtyjnë copëza të rëndësishme të jetës mes hipokrizisë e gënjeshtrës. Bëjnë jetën e tyre, ndërsa familja nuk ka asnjë ide as mbi atë që bëjnë, as mbi atë që mendojnë. Nuk pajtohen me mendësitë patriarkale e maskiliste të shoqërisë, por nuk i luftojnë ato; vetëm u përvidhen. Nesër, ashtu si nënat e tyre, nuk do të mundin t'u përvidhen. Do të hyjnë në rol, e do të jenë në pritje që gjërat të ndryshojnë by themselves.

Regjistruar: 11/06/2002
Vendbanimi: Europe
Mesazhe: 10706

Largim tinzar prej një këndvështrimi pesimist

Gjykuar nga diferencat midis shqiptarëve e perëndimorëve që rreshtova apo lashë pa rreshtuar më sipër, integrimi i Shqipërisë në Europë më kot pritet të jetë një vepër e bujarisë së Europës. Më kot gjithashtu shihet si një orvatje në planin thjesht politik, institucional, administrativ e burokratik, çfarë ka bërë që Europa të identifikohet më shumë me Brukselin sesa me një model qytetërimi. Më vjen mirë të përsëris që integrimi në Europë as nuk mund të kuptohet, as nuk është i mundur pa europianizimin e këtij vendi, gjë që, afërmendsh nuk nënkupton deshqiptarizimin tonë. Në këtë kuptim, në Europë nuk do të na çojë politika. Aq më pak, politika e bërë dekadën e fundit, e cila ka këmbëngulur të përfaqësojë besnikërisht gjithkënd e gjithçka jo perëndimore të këtij vendi. Politika, në fillim duhet ta kuptojë ashtu si duhet projektin e europianizimit të Shqipërisë e, më tej, mund t'i japë një dorë përpjekjeve në këtë drejtim, por - dhe kjo duhet theksuar me forcë - nuk kemi të bëjmë me një aksion e ndërmarrje politike. Kemi të bëjmë kryesisht me një aksion intelektual, kulturor, qytetar e vetemancipues. Kjo është sfida jonë e madhe, e përbashkët, në botën moderne.
Për një gjë jam i sigurt; pavarësisht nga vështirësitë e këtij integrimi, për të cilat fola në këtë sprovë, pavarësisht nga fakti që nuk jemi krejt të përgatitur për ta përballuar këtë sfidë, pavarësisht nga pengesat që sjell situata gjeopolitike e ndërlikuar e vendit, pavarësisht nga zhvillimet e pabesa në rajonin trillan të Ballkanit, pjesë e të cilit jemi, pavarësisht nga ndërvartësia e pashmangshme midis realiteteve e aspiratave të popullsive shqiptare në disa shtete të Ballkanit, pavarësisht nga çdo gjë tjetër që ecën në drejtim të kundërt me entuziazmin dhe optimizmin e shumëkujt, europianizimi i Shqipërisë në veçanti dhe, ai i shqiptarëve në përgjithësi, është një proces që do të ecë përpara. Mund t'i diktohet ritmi këtij procesi, por jo kahja. Fakti që Shqipëria e shqiptarët e sotëm, pavarësisht nga zhvillimet dramatike në periudhën postkomuniste, janë më të europianizuar se dhjetë vjet më parë, është një dëshmi e qartë e pakthyeshmërisë së këtij procesi.

F U N D

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 24/02/2003
Vendbanimi: Tortoreto Lido
Mesazhe: 940

Të miat janë tepër pozitive dhe e kam ndjekur me shumë ëndje të gjithë esenë.

Ka prekur tasta në shoqërinë aktuale shqiptare të cilat realisht(mjerisht) janë mëse aktuale.
Nënvizoj mënyrën si i përcjell mendimet e veta lexuesve.

__________________
Voglio, avrņ — se non qui, in altro luogo che ancora non so. Niente ho perduto. Tutto sarņ. (Fernando Pessoa)

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 08/05/2005
Vendbanimi: ngecur ne qiell
Mesazhe: 33

Nje djale teper i sinqerte ,dhe jam dakort me analizen qe i ka bere shoqerise shqipetare ne kete situate.Te jeme i sinqerte jane gjera te cilat nuk eshte i vetmi i qe i mendon ne kete menyre,une dhe shume miq te mij kemi pothuajse te njejtat mendime me ato te Mustafa Nanos ( jo nga influenca e tij ,megjithese ai eshte teper shembullor ne shoqerine tone).
e kam hapur shume shpejt ne rrethin tim shoqeror temen mbi vullnetarizimin, vetem se ka nje problem , cdo gje sot behet ne sherbim te partise , dhe nqs nuk i takojne vlerat liderit dhe partise asgje nuk ka per te ndodhur.Jam gati une dhe shume miq te mijte te shkojme dhe pa asnje lloj financimi te fillojme pune vullnetare , por nga tia fillojme?
Miqte e mij ne shqiperi me thone as mos e merr mundimin , sepse do te shikohesh si rrezik per ata injorantet me miq*. Dhe nqs shkoj ,sepse nuk kam frike nga askush,ku te drejtohem?Nuk egziston nje zyre e vetme qe mirepret keto lloj iniciativash.Nuk egziston nje program i vetem qeveritar qe inkurajon keto akte sakrificash,ndertohet dhe inkurajohet vetem aty ku ka fitim,dhe fitimi duhet patjeter te jete shumepalesh.Jame mese i bindur qe nqs qeveria do te ngrinte programe te posacme inkurajuese per te mirepritur ata te rinj dhe te reja qe jane gati te sakrifikojne te shohin nje vend me te mire per vete dhe per njerezit e tyre,shuem prej nesh nuk do te lodheshim, te mbillnim nje peme, te pastronim nje rruge, te mesonim nje analfabet, etj etj .RRIME DHE PRESIM.

__________________
FREEDOM.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 11/06/2002
Vendbanimi: Europe
Mesazhe: 10706

Freedom, jam i sigurte se ne Shqiperi ka shume organizata ku mund te ndihmosh ne menyre vullnetare. Natyrisht qe kjo nuk duket nga jashte por ka me qindra. Unicef, Mjaft, Bashki, Veri etj etj. Drejtimet e vullnetarizmit jane pa mbarim dhe nuk kane nevoje per organizime madheshtore. Edhe nje person mund te vere nje gur anes rruges ose te mbuloje nje grope perpara shtepise

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 08/05/2005
Vendbanimi: ngecur ne qiell
Mesazhe: 33

kete arsyetimin tend e kam degjuar shume here nga njerez shume te zgjuar* dhe ironik.
Nuk po bejme fjale te bejme pune kot me se koti , vullnetarizem primitiv*,
por te ngreme nje levizje kombetare qe ta nxjerre nga balta vendin tone,dhe keta tipave qe thone -pse se provove aty e kishe - tua tregojme vendin ne ndonje qoshe te harreses.
Ajo qe dua te them une ( ndoshta nuk me kuptove) edhe ajo qe besoj ka thene Mustafa Nano eshte per nje organizim te shoqerise , dhe kjo ndodh pikerisht me inkurajimet e zyrave te posacme te ngritura nga institucione te posacme.Ato shoqatat e lartpermendura nga ju i njoh mire , dhe e kam pare seriozitetin e tyre, prandaj jam lodh tu fol per to ,e duke i kritikuar,prandaj kam vendosur ti le te qete ne ate jete miserje qe jetojne.

__________________
FREEDOM.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 09/07/2005
Vendbanimi: NYC
Mesazhe: 3

Kam goxha respekt si per mendimet e z. M. Nano, ashtu edhe per menyren se si ai i shtjellon e i paraqet. Eshte nga te paktet gazetare apo vezhgues, shkrimet e te cileve ia vlen t'i ndjekesh vazhmidimisht.

Vetem nje gje me cuditi: ne te njejtin shkrim ku ai ngre alamin se "ka shumë të rinj që e kanë më të lehtë të artikulojnë mendimet dhe opinionet e tyre në një gjuhë të huaj, sesa në gjuhën shqipe", disa pjese te vete shkrimit te tij duken sikur jane te perkthyera - madje ne menyre analoge, jo plotesisht te pershtatura - (nga anglishtja)! Jane vetem disa pjese apo fraza te tilla, kurse ne pergjithesi gjuha qe perdor Nano eshte e bukur dhe e paster, megjithate m'u duk e pamundur qe 'devijimet' te mos terhiqnin vemendjen.

Ndoshta vertet esete e paraqitura ne kete konkurs jane hartuar fillimisht ne anglisht? Nese po, atehere kush eshte perkthyesi, kush po na e paraqet me kete "fjalor te paster shqiptar", sic thuhet ne hyrje?

Apo ndoshta z. Nano do te ilustroje dhe te ironizoje te njejtin fenomen gjuhesor qe kritikon? Sido qe te jete, eshte nje dobesi stilistike e shkrimit. P.sh., pershkrimi i rutines se perditshme ne rregjimin e kaluar, ["Do të mbaje radhën e gjatë për të bërë shoping-un e përditshëm [...], do të digjej xhani për të mbathur një palë bluejeans apo për të mbllaçitur një chewing-gum, do t'i bije këmbës për një palë gym-shoes..."] eshte anakronist: askush nuk i thoshte apo shkruante keshtu keto fjale, dhe as sot nuk perdoren ne kete menyre. Mbase z. Nano mendon qe rregullat e drejtshkrimit per fjalet e huazuara nga gjuhe te tjera duhet te ndryshohen ca - dhe une do te isha dakort ne disa pika, p.sh. qe jo gjithcka t'i nenshtrohet transkriptimit fonetik ne shqip - por shembujt qe ofron ai te prishin syte e te rrudhin buzet.

Apo me tej: "me kaq mbaron performance-a, publike e grave të kryetarëve të shtetit". E pse jo 'shfaqja'? Dhe me e keqja: "... do të jenë në pritje që gjërat të ndryshojnë by themselves."

Per kete fraze te fundit, mund te them me bindje qe babai im, njeri me kulture dhe admirues i madh i z. Nano, nuk do ta kuptonte. Le pastaj shume shqiptare, te rinj a te moshuar, jashte zonave urbane, ku kontakti me gjuhet e huaja eshte edhe me i rralle. Dhe ne fund te fundit, humbja - qofte e perkohshme - e nje lexuesi eshte disfate per cdo autor.

Z. Nano me te drejte thote qe shume nga ne te rinjte qe jetojme jashte shtetit, kur kthehemi, falsim nje gjuhe hibride. Por, nga ana tjeter, me duket se pastertia e shqipes po ruhet me mire nga po keta te rinj, qe shpesh mundohen te mbahen me duar e me thonj qe te mos rreshkasin drej hibridizimit, sepse kjo i'u sembon vertet, kurse perkundrazi shume nga gazetaret e rinj shqiptare - nuk po flas me per z. Nano - duket sikur bejne gare kush te zhvate sa me shume nga italishtja apo anglishtja, edhe per te zevendesuar fjale fare te zakonshme shqipe.

Nuk di c'plane konkrete kane z. Nano apo z. Plasari per t'iu kundervene bastardizimit te gjuhes shqipe, po do te ishte mire sikur ta perdornin reputacionin dhe influencen e tyre ne boten e gazetarise shqiptare qe nga nje ane te edukohen me mire studentet e gazetarise per kete problem po edhe botuesit e gazetave kryesore te kerkojne me shume ne kete drejtim nga gazetaret e tyre te rinj dhe t'i 'riedukojne ata kur shkasin', sic thuhej njehere e nje kohe...

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar