Regjistruar: 11/12/2005
Vendbanimi: orders of magnitude
Mesazhe: 2692

A ekziston ajo? Disa filozofe mendojne qe jeta dhe liria jane te drejta natyrore te patjetersueshme te njeriut. Disa te tjere mendojne qe vetem liria eshte e tille, sepse e drejta e jetes rrjedh nga liria. Po te ishte kjo e fundit atehere edhe e drejta e vdekjes eshte e patjetersueshme. Dmth dikush ka te drejte te autorizoje dike qe ta vrase ate (me pranimin e te parit kuptohet). Dhe disa te tjere akoma mendojne qe keto jane shpikje te mendjes se njeriut, dhe asnje e drejte natyrore nuk ekziston. Te gjitha te drejtat shpiken dhe rregullohen nga cdo shoqeri njerezore.

Gjithashtu, lexova diku nje ide interesante qe ka lidhje me kete. Pyetja eshte. A ka te drejte morale nje i zene rob te vrase roberuesit e tij, ne menyre qe te fitoje lirine? (kuptohet nqs robi ka mundesi dhe deshiron ta ushtroje kete te drejte). Nqs pranojme qe liria eshte e drejte natyrore atehere duket sikur ka kuptim qe kjo e drejte morale ekziston.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 13/08/2004
Vendbanimi: .
Mesazhe: 1280

hmm nje mendim para se te fle...

Njerezit jetojne ne shoqeri dhe nevoja per te drejta vjen si pasoje e jeteses me njerez te tjere. Nese njeriu do jetonte vetem, s'do kishte nevoje per te drejta (jo jete, jo lirie etc) sepse s'do kishte njeri qe t'ja cenonte keto te drejta. Bashkjetesa me te tjeret kerkon "kompromise" te cilat per ti matur dhe krahasuar me ato te njerezve te tjere, i quajme te drejta personale.
Pra, mund te thuhet qe te drejtat jane "shpikje" e nevojshme e shoqerise per bashkjetimin midis njerezve, dhe s'ka asgje natyrale.

Ndersa per moralin, do thoja eshte relativ me kohen dhe vendin. Si te gjitha te drejtat e tjera, varet tek shoqeria dhe menyra se si ajo e percepton ne ate kohe dhe vend se cfare eshte e moralshme ose jo. Nese ideja e lirise me c'do kusht eshte prioritet ne ate shoqeri, atehere vrasja e roberuesit eshte e moralshme. Por mund te imagjinoj nje shoqeri qe mund te kete prioritet jeten dhe jo lirine e njeriut. Ne ate rast prezervimi i nje jete njeriu do ishte gjeja e moralshme, ndersa vrasja per te ruajtur lirine do ishte e pamoralshme.


Ndoshta???

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 11/12/2005
Vendbanimi: orders of magnitude
Mesazhe: 2692

ne fakt nqs njeriu do te jetonte vetem, atehere do te kishte te gjitha lirite, por meqe jetojme ne shoqeri, atehere jemi te detyruar te kufizojme disa liri. ky eshte kompromisi me duket mua, dmth kufizimi i lirive te cilat i kemi
me nje fjale e anasjellta e asaj qe ke thene ti keila

ndersa per te drejten morale.. nuk kisha ndermend moralin shoqeror
qe ta shpjegoj ndryshe.
Imagjinojeni veten sikur jeni te burgosur per jete, ose me keq akoma te denuar me vdekje. Dhe ju nuk jeni dakort me kete vendim qe shoqeria ka marre per ju. A do ta konsideronit te moralshme (nga pikpamja personale) te vrisnit rojet per te fituar lirine, ose shpetuar jeten tuaj? Dmth behet fjale per lirine ose jeten tuaj, jo te nje individi x ne shoqeri. Nuk kane rendesi detajet, te tipit s'vras dot njeri etj etj. E gjithe kjo eshte hipotetike. Mundohuni ta beni kete eksperiment mendor.

legjenda e thote qe sokrati me ndergjegje iu bind verdiktit te shtetit (denimit me vdekje) megjithse nuk ishte darkot me kete vendim. me fjale te tjera ate mund ta linin edhe te lire, dhe ai perseri do te kthehej kur te kishte daten e ekzekutimit.

Modifikuar nga lost_soul datė 27/09/2006 ora 05:25

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 11/03/2006
Vendbanimi: .
Mesazhe: 205

..hej lost!
vetem sa per nxemje

Apologjia e Sokratit eshte nje kuptim shume dimensional. Po mos te shkojme larg. Eshte e vertete se ai iu bind verdikti te shtetit por nuk duhte harruar se ai ishte projektuesi (de facto) i atij qe u quajt Polis dhe me vone per disa arsye do te shnderohej ne Utopia.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 12/10/2004
Vendbanimi: vrrr place
Mesazhe: 117

Normal qe ekziston e dr.Natyrore, ajo ka 'lindur' te drejten pozitive. Eshte Groci ai qe ka sekularizuar te dr. Natyrore duke e drejtuar kah arsyea dhe autolimitimi i te dr.natyrore me sloganin "e drejta e arsyes se shendosh" nen diktaktit e sic e ceku Keila numrit me te madh te subjekteve, njerzve, dhe ne emer te perparimit.

Citim:

---

A ka te drejte morale nje i zene rob te vrase roberuesit e tij, ne menyre qe te fitoje lirine? (kuptohet nqs robi ka mundesi dhe deshiron ta ushtroje kete te drejte)

---

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 16/12/2004
Vendbanimi: ne boten time
Mesazhe: 525

Citim:

---

Po citoj ato që tha lost_soul
A ekziston ajo? Disa filozofe mendojne qe jeta dhe liria jane te drejta natyrore te patjetersueshme te njeriut. Disa te tjere mendojne qe vetem liria eshte e tille, sepse e drejta e jetes rrjedh nga liria. Po te ishte kjo e fundit atehere edhe e drejta e vdekjes eshte e patjetersueshme. Dmth dikush ka te drejte te autorizoje dike qe ta vrase ate (me pranimin e te parit kuptohet). Dhe disa te tjere akoma mendojne qe keto jane shpikje te mendjes se njeriut, dhe asnje e drejte natyrore nuk ekziston. Te gjitha te drejtat shpiken dhe rregullohen nga cdo shoqeri njerezore.

Gjithashtu, lexova diku nje ide interesante qe ka lidhje me kete. Pyetja eshte. A ka te drejte morale nje i zene rob te vrase roberuesit e tij, ne menyre qe te fitoje lirine? (kuptohet nqs robi ka mundesi dhe deshiron ta ushtroje kete te drejte). Nqs pranojme qe liria eshte e drejte natyrore atehere duket sikur ka kuptim qe kjo e drejte morale ekziston.

---

__________________
Don't be afraid to show your true colors.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 07/06/2005
Vendbanimi: itali
Mesazhe: 220

Ne radhe te pare duhet stabilizuar perkufizimin e se drejtes naturale, c'eshte ajo?

Rraportet e para qe kane lindur midis drejtes naturale dhe drejtes pozitive i perkasin pikerisht epokes Klasike, (Greqia e lashte) ne kte periudhe jetonte poeti i madh Sofocle rreth 500 para krishtit. Filosofia e se drejtes, lind pikerisht nga pena e poetit tragjedik Sofocle. Nje nder tragjedite e shkruar nga ky poet ishte edhe ajo e Antigones, e cila simbolizonte superioritetin e drejtesise; te drejtesise natyrale mbi te drejten pozitive, mbi te drejten e bere nga njerzit. Antigone varrose vllain e saj Polinice, i cili kishte vdek  ne fushe betejen e Tebe-se. Veprimi i Antigones bie ne kundershtim me ligjin e mbretit, Creonte, i cili kishte dhene urdher qe trupi i Polinices mos te varrosej sepse kishte perdorur arme kunder atdheut te vet. Antigonen e dergojne perpara Creontes, dhe ky i fundit mbreti i qytetit, dhe e pyet pse thyeve rregullat e mija. Antigona pergjigjet:

"po, sepse nuk ishte Zeusi qe i kishte vendosur. As drejtesia qe gjendet atje poshte midis Zotave te dheut, ka stabilizuar kto ligje per njerzit. Une nuk besoja, pastaj, qe rregullat e tua ishin kaq te forta, aq te forta sa ti lejojne nje mortali (te vdekshem) te permbysi ligjet e pa shkruara te qendrueshme te dhene nga Zotat: kto nuk jetojne qe sot, as jane te djeshme, por jane te perhershme, eternite: kto qe asnjeri nuk e din qe kur kane dale per here te pare"  (Sofocle, Antigone, rreshtat 450-457)

Antigona denohet me vdekje. AJO E PERBALLON ME QETESI DHE KTHJESLLTESI VDEKJEN SEPSE E DIN QE, DUKE THYER LIGJET E CREONTES, I ESHTE BINDUR IMPERATIVITET ABSOLUT TE KOSHENCES SAJ.

E drejta naturale ne Antigonen ishte shume me e madhe dhe me e forte se e drejta pozitive ajo e prodhur nga njerzit, E cila ben apel ligjeve jo te shkruara dhe ligjeve mbinaturale.

Tani duhet kuptuar se cilat ishin ligjet ne specifik ku Antigone bente apelimin, jane normat e pashkruara si referim i normave hyjnore si nje vullnet i pergjithshem i qendrushem i pandryshueshem dhe i perjetshem qe mund te jete vetem ai i Zotit. Antigone bente thirrje normave hyjnore kundrejte normave te mbretit Creonte. Apelimi i Antigones shprehej edhe ne besimin e zerit qe koshenca e vet i thoshte, duhet te varrosesh Polinice. Ne qofte se ne e sforcojme koshencen e Antigones mund te na dali nje interpretim dhe ta lidhim me Arsyen e Antigones pra: eshte Arsya njerzore, te qenit njerzor, qe mund ta interpretojme si llogjiken superiore permbi ligjet dhe normat e shkruara pozitive, qe parashikonte nadalimin e varosjes te Polinicit. Me aq sa thame me siper Antigone bente apelim ne te drejten hyjnore, dhe ne te drejten personale dhe ne koshencen e interpretuar si arsye superiore. Antigone ben apelim edhe ne instinktin te vet, pra te qenit moter, te qenit femer, pra i ben apelim origjines se njeriut, ku akoma asnje ligj nuk kishte dale akoma qe te ndalonte dhe te ndante rrjedhjen e nje gjaku.

Qe mos te zgjatem shume.

Nje rryme e mendimtareve lidhin te drejten natyrale me te drejten hyjnore, dhe kto koncepte interpretohen dhe zhvillohen me shume nga autore me veshje religjoze. P.sh sipas Occam-it e drejta naturale eshte e drjeta e Vete Zotit. Zoti eshte prodhues dhe modifiukes i tekstiteve normative. Zoti te miren e ben te keqe dhe anasjelltas. Por ky autor me bindje fetare ne fund thote qe e drejta pozitive duhet te jete konform se drejtes naturale.

Ne qofte se do mendojme ne termat e Occam-it, atehere e drejta hyjnore paraprin dhe vendose nje rregull te pergjithshem ku edhe e drejta naturale se bashke me pozitiven duhet ti neneshtrohen. Ktu ka nje kalim i cili nuk kuptohet mire persa i perket diferences se drejtes naturale dhe se drejtes hyjnore, ky atuore ne kte pike nuk eshte i qarte. Gjithsesi synimi i tij ishte qe cdo interpretim per se i perket drejtesise duhet ti nenshtrohet ligjit hyjnore, duke menduar ne kte forme, ligji hyjnore ne del se eshte i Vullnetshem; eshte vullneti i vete Zotit; eshte moralisht i detyrueshem pasi eshte vullneti i Vete Zotit. Dhe po te kthehemi tek tema e Antigones ne rastin tone sipas se drejtes hyjnore Polinici duhej varrosej. Antigona eshte e lidhur me ligjet e pashkruara te cilat jane ne koshencen e saj, dhe Moralisht eshte e Detyrueshme qe ti respektoje Pavrsisht nga e drejta dhe vullneti i se drejtes pozitive qe ne rastin tone perfaqesohet nga Creonte.

 E drejta naturale si fakt dhe koncept e forces se natyrese

Deri tani shikuam si si koncepohej dhe se si mund te konceptohet e drejta narurale hyjnore tani do te shikojme si se konceptohet e drejta naurale e interpretuar si forca e natyres. Sipas ktij koncepti i cili quhet Naturalizmi qe identifikohet me te drejten natyrale ku bazohet ne instinktet e natyres biollogjike.

"e drejta natyrale (natyralizmi) eshte ajo qe natyra na ka mesuar te gjitheve atyre qe marrin fryme, ne fakt kjo e drejte nuk eshte vetem e njerezeve, por eshte e te gjitheve dhe te gjithckaje qe jeton ne toke ne uje dhe ne ajer.

 

 

__________________
e harrova.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 07/06/2005
Vendbanimi: itali
Mesazhe: 220

 


Ishin, vetë ata, njerzit e agimit, njerëz qe i perkisnin natyres, si maja qe i përket malit, si lumi qe i përket lugines, si pema qe i përket pyllit. Kjo perkatesi nuk është eksatesisht ajo qe  gjermanet e quajne Stimmung, ne mënyrën e mirkuptimit ose solidaritet e konsensit me një subjekt hapsinor, nuk është një raport midis subjektit e objektit, një armoni platonike midis rregollarizimit te kosmos-it e shpirtit te njeriut, por është një akt bashkimi, një, dhe e gjitha e vetme e jeton, ku njeriu nuk dallohet nga natyra.

 

__________________
e harrova.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 09/01/2007
Vendbanimi: kudo
Mesazhe: 50

sipas mendimit tim nuk ka asgje te drejte dhe te gabuar por eshte mendimi qe e ben nje gje te tille........dhe kjo eshte e drejta natyrore ku individi vepron dhe quan te drejte natyrore ate qe i vjen natyrshem dhe eshte ne perputhje me mendimin e tij dhe duke mos marre ne konsiderate normat dhe moralin strikt te kohes por vetem ate qe ai mendon..........eshte nje drejte qqe te vjen nga vete qqenia jot e dhe nga vete fakti i ekzistences tende si nje qenie jetesore...........

__________________
HESHTJA ESHTE REVOLTA ME E MADHE

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar